Среда, 08.05.2024, 19:28
Hush kelibsiz Mehmon | RSS

Qizilo'ngach kasalliklari - Giyos/FORUM

[ Yangi izohlar · Qatnashchilar · Forum qoidasi · Izlash · RSS ]
  • Страница 1 из 1
  • 1
Giyos/FORUM » DARSLARIM » Xirurgiya » Qizilo'ngach kasalliklari
Qizilo'ngach kasalliklari
GiyosДата: Четверг, 24.01.2013, 06:14 | Сообщение # 1
Полковник
Группа: Administrator
Сообщений: 2492
Репутация: 45
Статус: Offline
КИЗИЛУНГАЧ  АНАТОМИЯСИ
 
Кизилунгач (esophagus) – халкум билан ошкозоннинг кардиал кисмини богловчи
мускулдан иборат най хисобланиб, катта ёшдаги одамларда узунлиги 25-30см
эркакларда ва 23-24см аёлларда, девор калинглиги эса уртача 3-4мм келади.
Кизилунгачга кириш кисми юкори курак тишлари чегарасидан хисобланганда уртача
14-15смда жойлашган.
 
Кизилунгач анатомик жихатдан уч булимдан
иборат:
1.Юкори буйин сохаси – 5-6см булиб, кизилунгачнинг кириш кисмидан унинг орка кукс
оралигигача давом этган кисми хисобланади.

2.Урта кукрак сохаси – 17см гача булиб, кизилунгачнинг кукрак кафаси буйлаб
диафрагмагача булган оралиги хисобланади.

3. Пастки корин
сохаси – 2-4см булиб, кизилунгачнинг диафрагмадан чикиб ошкозоннинг кардиал
кисмигача боглаган сохаси хисобланади.
Кизилунгач халкумнинг узуксимон
тогайининг пастки киррасидан яъни VI буйин
умурткаси чегарасидан бошланади. Кизилунгач ошкозонга олд томондан VII ковурга тогайи сохасида, орка томондан XI кукрак умурткаси чегарасида утади. Кизилунгач узининг
йуналишида бир канча аъзолар билан бирга ёндош жойлашган:
Олдтомонидан:           Юкорида– унгрокда трахея билан;
Пастда– юракнинг унг булмачасининг орка юзаси билан;
Охирида– диафрагмадан чиккандан кейин жигарнинг чап булаги оркаси билан;
Оркатомонидан:          Юкорида – буйин ва юкори кукрак умурткаларибилан;
Пастда- кизилунгач IV кукракумурткаси кисмида узоклашиб, унг томонида ток веналар (v.azygos) ва чаптомонида кукрак аортаси билан;
Шуйуналишда кизилунгач унг бронхиал артерияни, бир нечта ковургалараро артерия ва
веналарини кесиб утади.

Унгтомонидан:            Юкорида– калконсимон безнинг унг булаги;
Уртада– трахея ва трахеобронхиал лимфа тугунлари билан;
Чаптомонидан:            Юкориданкалконсимон безнинг чап булаги билан;
Уртада– медиастенал плевра билан;
Пастда– ошкозон туби билан;
Кизилунгач олд
девори буйлаб чап адашган нерв, орка девори буйлаб унг адашган нерв утади.
Кизилунгачнинг абдоминал кисми корин парда билан уралган.
Кизилунгач 3 кисмида физиологик торайиш
(angustiae) мавжуд:
1. Кизилунгачнинг
бошлангич кисмида яъни узуксимон тогайнинг пастки кирраси сохасида – кизилунгач
огзи хисобланади.
2.Кекирдакнинг иккита бронхга булинган ерида, кизилунгач билан кесишган сохаси.
3.Кизилунгачнинг диафрагмадан корин бушлигига утиш кисмида (кардиал жомга тугри
келади).

Кизилунгачнинг девори 4 та каватдан
иборат:
1.Шиллик кавати;
2.Шилликости (безлар жойлашган) кавати;
3.Мускул кавати:
4.Бириктирувчи тукимадан иборат ташки кавати;
Мускул кавати
кизилунгач деворининг асосини ташкил килади ва иккита каватдан иборат:    1.Ташки узунасига кетган мускул кавати;
                2. Ички айланма мускул кавати;
Улар орасида нозик бириктирувчи тукима
жойлашган булиб, унда кон томирлари ва нервлар жойлашган. Узунасига жойлашган
мускуллар айланма жойлашган мускуллардан калинлиги буйича икки баровар
ингичкарокдир. Кизилунгач мускулларинг бошлангич кисми кундаланг таргил
мускуллардир, пастки кисмларида эса силлик мускуллардан иборат.
Кизилунгачда куйидаги бойламлар мавжуд:
1.          Кизилунгач-бронхиал бойлам – бу кизилунгачни олд чапдеворини унг бронх асоси билан    боглайди;
2.          Кизилунгач-аортал бойлам – кизилунгачнинг орка чапдеворини аорта равоги билан боглайди;
3.          Морозов-Саввин бойлами – бу кизилунгачнинг дисталкисмини диафрагма билан боглайди.
      Кизилунгач бир нечта томирлардан кон
олади ва узаро яхши анастомоз хосил килади.
1.          Юкори кисмида – умровости артерияси толалари, юкориковургалараор артериялар ва калконсимон без артерияси оркали;
2.          Урта кисмида – Бир канча ковургалараор артериялартолалари, бронхиал артерия ва аортанинг кизилунгач толаси билан;
3.          Пастки кисмида – пастки диафрагмал артерия ваошкозоннинг чап артерияси билан;
Кизилунгачдан веноз кон окиши пастки
калконсимон вена, перикардиал вена, орка кукс оралиги ва диафрагмал веналар
оркали веноз кон vv. аzygos ва hemiazygos
оркали юкори ковак венасига куйилади. Бу венлар клапанларга эга эмаслар ва бу
веналар ошкозон ва дарвоза веналари билан богликдир. Яъни шуни айтиб утиш
керакки, бу венлар оркали дарвоза веналар системаси билан ковак веналари узвий
богликдир.
Кизилунгачдан лимфатик томирлар чукур
буйин лимфатик тугунларига, орка кукс оралиги ва ошкозон лимфатик тугунларига
боради. Юкори кисмдан трахеал ва трахеобронхеал лимфатик тугунларга, пастда
кардиал кисм лимфатик тугунларига куйилади.
Кизилунгач парасимпатик (n.vagi) ва
симпатик (gangl.stellatum) нервлар билан иннервацияланади. Шундай килиб,
кизилунгачнинг асосий вазифаси овкат лукмаси ва суюкликни халкум бушлигидан
ошкозонга утказишдан иборатдир.
КАРДИОСПАЗМ
Бу кизилунгачнинг сурункали
полиэтиологик касаллиги хисобланиб, овкат лукмаси ва суюкликнинг кизилунгач
буйлаб туриб колиши билан намоён булади. Унда ютиш мабойнида кардиянинг
рефлектор очилишининг бузилиши ва кизилунгач перистальтикаси билан девор
тонусининг сустлашиши окибатида келиб чикади.
Биринчи маротаба бу касалликни
1679 йил инглиз терапевти Томас Уиллс томонидан ёзиб колдирилган. Купгина
адабиётларда бу касалликни турлича номлашган яъни “кизилунгачнинг идиопа­тик
кенгайиши”, ”мегоэзофагус“, “френоспазм”, “ахалазия кардии”, “хиатоспазм” ва
“кардиоспазм”.
1882 йил Микулич томонидан
киритилган “кардиоспазм” термини ва 1888 йил Эйхорн томинидан киритилган
“Кардия ахлазияси” термини хозирда куп ишлатилади, чунки “кардиоспазм” термини
асосида кардия иннервациясининг бузилиши окибатида унинг спазми юзага келиши ва
“Кардия ахалазияси” термини асосида кардиянинг рефлектор очилишининг бузилиши
кузда тутилган.
Этиопатогенез
Кардиоспазмнинг келиб чикиш
сабаблари полиэтиологик хисобланади. 1973 йили Федоров О.Д. кардиоспазм юзага
келиш сабабларини 4 та группага бирлаштирган:
1.          Тугмакардиоспазм назарияси
2.          Вегетативнерв системасининг дисфункцияси назарияси
3.          Кардиоспазмнингрефлектор назарияси
4.          Психоневротикназария
Тугма кардиоспазм назарияси
асосида кизилунгач мускулларининг тугма атонияси, тугма нуксонлар ва
ауэрбавовский чигалининг тугма етилмаганлиги билан боглашади.
Вегетатив нерв системасининг
дисфункцияси назарияси асосида кизилунгачнинг парасимпатик нерв системаси билан
иннервациясининг бузилиши окибатида кардиянинг спазми юзага келиши билан
боглашади.
Рефлектор кардиоспазм назарияси
асосида кизилунгачда мавжуд патологик холатлар окибатида органик узгаришлар
туфайли кардиянинг торайиши ва кизилунгачнинг кенгайиши билан боглашади.
Психоневротик назария асосида
психиологик жарохатлар окибатида кизилунгачда тургунликнинг бузилиши билан
боглашади.
Кардия ахлазияси назариясини
биринчи булиб 1883 йили Крохекер ва Малтер айтиб утишган булиб, унинг асосида
кардиянинг рефлектор бушашишининг етишмовчилиги ётади.
Кизилунгач томонидан
кардиоспазмда 2 турдаги узгариш кузатилади:
1 чи турида кизилунгачнинг
дистал кисмининг торайиши билан унинг узунасига цилиндрик кенгайиши билан
кечади.
2 чи турида кизилунгачнинг
дистал кисмининг торайиши билан унинг бироз кисмининг копсимон ёки S симон кенгайиши билан кечади.
Кардиоспазмда кизилунгачда юзага келувчи узгаришларни 1962 йилиПетровский Б.В. ва Федоров О.Д. томонидан 4 та турга ажратишган:
1.          Кизилунгачнингкенгайишисиз юзага келувчи кардиянинг функционал спазми
2.          Кизилунгачнингбироз кенгайиши билан юзага келувчи кардиянинг тургун спазми
3.          Кизилунгачнингкучли кенгайиши билан юзага келувчи кардиянинг мускул каватида чандикли
узгаришлар мавжудлиги.
4.          Кизилунгачнингделятацияси (S-симон)
билан юзага келувчи кардиянинг торайиши (эзофагит билан кечиши).
Клиникаси
Кардиоспазм билан купинча
аёллар касалланади. Касаллик бир неча ойдан бир неча йилларгача давом этади.
Кардиоспазмда бирламчи ва иккиламчи симптомлар мавжуд. Асосий
бирламчи симптомлар бу учлик: дисфагия, регургитация ва огрик.
Дисфагия – бу ютиш фаолиятининг бузилиши тушинилади.
Регургитация яъни овкат лукмасини кайт килиш булиб, ундаовкат мабойнида, овкатдан кейин ёки кечкурунлари кузатилади. Регургитацияда
кайт килинган массада нордон таъм кузатилмайди. Овкат лукмаси билан бирга
кизилунгачдаги без ажралмалари ва сулаклар билан аралаш сутсимон куйук
аралашмалар хам кайт килинади.
Огрик асосан туш оркасида кизилунгач йуналишибуйлаб кузатилади. Огрик кураклар орасига, чап елкага буйин умурткасига
иррадация килиши мумкин.
Кардиоспазмдаги
иккиламчи симптомлар патогномик хисобланмайди. Булар:
Аэрофагия – овкат лукмасини яхши ютиш учун беморлархаво билан бирга ютинадилар, бунинг окибатида кизилунгачда босим ошади.
Гидрофагия – овкат билан бирга сув ичиб юбориш.
Озиб кетиш – кардиоспазмнинг охирги боскичларида кучлинамоён булади.
Булардан ташкари умумий
холсизлик ва жахлдорлик кузатилади.
Диагностикаси
-               Беморларнишикоятларини сураб суриштириш
-               Клиник ва инструменталтекширувлар
Объектив текширишда  беморларда 1-2 чи боскичларида шикоятлари
яккол намоён булмайди, факат 3 ва 4 боскичларида озиб кетиш кузатилади.
Инструментал
текширишлар:
1. Рентгенологик:
-               Кукрак кафаси вакорин бушлики рентгенографияси.
-               Контрастрентгенография.
-               Рентгенокимография,рентгенокинетография (кизилунгач функциясини текшириш)
2.          Эндоскопик:
-               Эзофагоскопия.
-               Гастродуоденоскопия.
3.          Эзофагоманометрия
4.          Световая иэлектронная микроскопия
5.          Ошкозонннингкислоталигини аниклаш.
6.          Лаборатортекширувлар.
-               Умумийклинико-лаборатор анализлар.
-               Биохимиканализлар.
Рентгенологик
текширувлар асосий хисобланиб, унда кизилунгачнинг анатомо-функционал
узгаришлар аникланади. Рентгенологик белгиларга куйидагилар киради:
-               Урта соянингунгга кенгайиши
-               Ошкозонда газ пуфагинингйуклиги
-               Кизилунгачнингдилятацияси, дистал кисмининг торайиши ва унинг цилиндрик ёки S-симон кенгайиши.
-               Кизилунгачдеворининг бушасмаслиги.
-               Кизилунгачкискаришининг бузилиши.
-               Контрастмодданинг кардия устида туриб колиши ва унинг ошкозонга секин
       утиши.
-               Кизилунгач шилликкаватининг релефининг узгариши яъни букиши ва
      
калинглашиши.
Эндоскопик текширув кардиоспазмда кенг
маълумот берувчи усуллардан хисобланади. Унда кардиоспазмнинг 3-4 даражаларида
ва кизилунгачда эзофагит белгилари юзага келган холларда аникланади. Ундан
ташкари бошка бир касалликлар билан дифференциал диагностикада ахамиятга эга.
Эзофагоманометрия – текширувида
кизилунгач бушлиги ичидаги босимни улчашдан иборат. Унда баллонометрик усул
билан утказилади.
Дифференциал ташхисДифференциал диагностикани кардиоспазм
клиникаси билан кечувчи касалликлар билан таккослаш лозим. Буларга куйидагилар
киради:
-               Кизилунгачнингяхши сифатли усма касалликлари билан
-               Кизилунгачнинг вакардиянинг рак касалликлари билан
-               Диафрагманингкизилунгач тешигининг чурралари билан
-               Кизилунгачнингдивертикуллари билан
-               Кизилунгачнингчандикли торайиши билан
Кардиоспазмни даволашДаволаш принцларини 3 та гурухга булиш
мумкин
1.          Консерватив
2.          Инструментал
3.          Жаррохлик
Умумий принциплар куйидагилардан иборат:
Тинчлик, рухий хотиржамлик, пархезни саклаш, калорияли ва бой витаминли
овкатлар истеъмол килиш. Овкатларни секин ва илик сув билан бирга истеъмол
килиш. Уйкудан олдин овкатланмаслик.
Консерватив даволаш касалликнинг
дастлабли боскичларида кулланилади. Унда дори-дармонлар кабул килиш ва
физиотерапия утказишдан иборат. Дорилардан тинчлантирувчи (бромид натрий,
элениум), бушаштирувчи (но-шпа, метацин, платифиллин), холинолитик препаратлар
(атропин), витамин ва оксил препаратлари (плазма, липофундин, глюкоза) кабул килишдан
иборат.
Физиотерапевтик муожаларга ханжарсимон
усик областига диатермия куйиш, новакаин билан электрофорез ва симпатик
гангиялар сохасига ултразвук куйишдан иборат. Консерватив терапияни
кардиоспазмда инструментал усуллар билан биргаликда олиб борилса яхши натижа
беради. Булар:
Кардиодилятация – бу махсус
кардиодилятатор асбоби билан огиз оркали кардиоэзофагиал тусикни кенгайтиришдан
иборат. Бу усулни куллашга карши курсатмалар мавжуд. Улар беморнинг огир
ахволи, яъни кон-томир етишмовчилиги, ЮИК, стенокардия, кучли эрозив эзофагит,
кизилунгач веналарининг кенгайиши – кон кетиш асорати мавжуд булса, гемофилия
ва хомиладорликнинг охирги даврлари.
Кардиодилятаторларнинг 3 хили мавжуд –
гидравлик, механик ва пневматик.
Гидравлик усул хозирги пайтда кам
кулланилади. Механик кардиодилятация хорижда куп кулланилади, бизларда
пневматик усул кенг таркалган. Кардиодилятацияда кизилунгачнинг йиртилиши ва
кон кетиш асоратлари кузатилиши мумкин.
Жаррохлик даволаш усуллари
Кардиоспазмни хирургик даволаш 19 аср
охирлари ва 20аср бошларида бошланган.
1901 йили Геллер томонидан киритилган
экстрамукоз эзофагокардиомиотомия усул булиб, унда кардия ва кизилунгачнинг
терминал кисмини буйламасига шиллик каватигача мускулларини 8-10см гача
кесишдан иборат. 1919 йил Геларовский биринчи маротаба эзофагогастростомия
усулини куллаган. Унинг мохияти шундан иборатки, унда кизилунгачнинг торайган
кардиадан юкорида кенгайган абдоминал кисмини ошкозон туби уртасида ёнма-ён
анастомоз куйишдан иборат.
1959 йилда Б.В.Петровский томонидан
киритилган эзофагокардиофренопластика усулида кардиомиотомиядан кейин
кизилунгачда хосил булган дефектни диафрагмадан лоскут оркали ёпишдан иборат.
1957 йили Т.А.Суворов томонидан биринчи
маротаба кардия ахалазиясини даволаш учун – эзофагокардиогастропластика
операцияси бажарилган. Бунда кизилунгачда эзофагокардиомиотомиядан кейин хосил
булган дефектни ошкозон девори билан ёпишдан иборат.
Хозирда эзофагокардиогастропластика ва
эзофаго­кардиофренопластика операциялари амалда кенг таркалган. Бу операциялар асосан кардиоспазмнингохирги 4-даражасида кулланилади.
КУЙИШДАН КЕЙИН ЮЗАГА КЕЛУВЧИ КИЗИЛУНГАЧНИНГ ЧАНДИКЛИ
ТОРАЙИШИ
Этиопатогенез
Куйишдан кейин юзага келувчи
кизилунгачнинг чандикли торайиши асосан кимёвий куйишлардан кейин келиб чикади.
Кизилчнгачнинг куйиш патогенизида 2 хил таъсир ётади яъни бир томондан - умумий
захарланиш булса, иккинчи томондан -махаллий куйишдир. Умумий захарланиш
махаллий куйиш даражаси билан узвий богликдир.  Куйиш асосан кислоталар ва ишкорлар билан
юзага келади. Кислоталар билан куйишдан кейин кизилунгач юзасида коагуляцион
некроз юзага келади. Ишкорлар билан куйиш кислоталар билан куйишдан кура чукур
узгаришларга яъни колликвацион некрозга олиб келади. Унинг натижасида купинча
кизилунгачнинг тешилиши билан бирга флегмона ва медиастенит юзага келади.
Ишкорларга натрийли каустик сода, аммоний нашатырли спирт, кальций оксиди,
силикатный клей  ва бошкалар киради.
Кизилунгачнинг куйиш чукурлигига караб,
Ванцян Э.Н. 1971 йил 3 даражага ажратган:
1.          Енгил даражаси -унда кимёвий куйишда кизилунгачнинг факат юзаки эпителиал кавати шикастланади.
Бунинг натижасида эпителийни пуфакли ажралиши ва катарал яллигланиши юзага
келади. 1-2 хафта мабойнида кизилунгач юзасида чандиксиз тулик эпителизация
юзага келади.
2.          Урта даражаси -унда кимёвий куйишда кизилунгачнинг шилликости ва мускул кавати шикастланади.
3.          Огир даражаси -кизилунгачнинг хамма кавати шикастланади. Жараён кизилунгачдан ташкари кукс
оралиги клетчаткасига, плевра, перикард ва трахеяга хам утади. Унинг окибатида
медиастенит юзага келади.
Ванцян Э.Н. ва Тощаков куйишнинг 5 та
боскичини ажратишган:
1             – боскич бутукималарнинг шикастланиши. Бунда кимёвий суюкликнинг огиз бушлиги, халкум,
кизилунгач ва ошкозон шиллик кавати билан таъсир килиши.
2             – боскич бу уткиряллигланиш (биринчи 3-5 сутка). Бунда кучли альтерация ва экссудация билан
кечади.
3             – боскич бунекротик массаларни ажралиши (7-15 кун давом этади).
4             – боскич бугрануляция хосил булиши (куйишнинг 2-3 даражасида).
5             – боскич бучандик хосил булиши билан бирга торайишнинг юзага келиши.
КлассификациясиКуйишдан кейин юзага келувчи кизилунгач
торайиш таснифи 1982 йил Ратнер Г.Л. ва Белоконев В.И. томонидан келтирилган.
Куйишнинг келиб чикиши буйича:
1. Кислотали
2. Ишкорли
3. Турлича
Келибчикиш давомийлига караб:
1. Эрта (3-4 хафта
ичида)
2. Кеч (1 ойдан кейин)
Келибчикиш механизми ва клиник кечиши буйича
А.Кизилунгачнинг утказувчанлигининг функционал бузилиши
1. Функционал анорексия
2. Функционал дитсфагия
Б.Кизилунгачнинг утказувчанлигининг механик бузилиши
    
Торайиш даражасига караб: 1-чи,2-чи, 3-чи, 4-чи, 5-чи даражали
     Торайиш жойлашиши буйича:
А. Юкори – кизилунгачнинг кириш буйин
кисми
Б. Урта – аортал ва бифуркацион кисми
В. Паст – эпифренал ва кардиал кисми
Г. Комбинациялашган – кизилунгач ва
ошкозон
   
Таркалишига караб:
А. Киска – мембраноз ва циркуляр (3см
дан кичкина)
Б. Найсимон (3 см дан катта)
В. Чегараланган
Г. Тотал
Торайиштуфайли юзага келган кенгайишга караб:
Конуссимон
Копсимон
Асоратлармавжудлиги буйича:
А. Кукс оралигига окмалар хосил
булиши
Б. Кизилунгач дивертикуллари
В. Кизилунгачнинг чандикли кискариши
Г. Кизилунгач-бронхиал ва
кизилунгач-трахеал окмалар хосил булиши
Авжолиш характерига караб:
Секин кечиши
Тез кечиши
КлиникасиКлиник белгилари куйишни келтириб
чикарувчи суюкликнинг микдорига ва концентрациясига боглик. Бунда огиз
бушлигида, халкумда, кукс оралигида ва эпигастрал сохаларда огриклар юзага
келади. Дастлаб овоз бугилиши ва хансираш келиб чикади. Умумий интоксикацияда
артериал босимнинг тушиб кетиши ва кон томир етишмовчилиги билан кечади. Ундан
ташкари кон кетиши, кизилунгач тешилганидан кейин медиастенит аломатлари,
пневмония ва асфиксия туфайли улимга олиб келиши мумкин.
 
 
Диагностика
Диагностик текширув – беморларни
шикоятларига, касаллик тарихига, касалликнинг кечишига ва инструментал
текширувларга асосланган. Буларга:
1. Рентгенологик:
-               Кукрак кафаси вакорин бушлики рентгенографияси.
-               Контрастрентгенография.
-               Рентгенокимография,рентгенокинетография (кизилунгач функциясини текшириш)
2. Эндоскопик:
-               Эзофагоскопия.
-               Гастродуоденоскопия.
Даволаш
Даволаш куйиш жараёнинг боскичларига,
унинг характрига, кимёвий суюкликга, куйишдан кейин утган муддатга боглик.
Куйиш юзага келган вактда огиз бушлигини
куп микдорда сув билан чайиш, кизилунгач ва ошкозонни зонд оркали ювиш ва 500мл
гача сут ичириш лозим. Биринчи суткасида тинчлантирувчи ва огрик колдирувчи
препаратлар килинади. Куйиш асфиксия билан кечган такдирда трахеостома бажариш,
нафас олиш бузилганида суъний нафас олиш аппаратига улашдан иборат. Овкатланиш
3 кундан буюрилади.
Куйишдан кейин юзага келувчи
кизилунгачнинг чандикли торайишини даволаш консерватив ва жаррохлик усуллардан
иборат.
Кизилунгачнинг утказувчанлигининг
функционал бузилишининг 1-3 даражасида консерватив даволаш кизилунгачни
бужлашдан иборат. 4-чи ва 5 чи даражасида кизилунгач пластикасидан иборат. Кизилунгачнинг
утказувчанлигининг чандикли торайиши турли окмалар билан кечган такдирда хам
жаррохлик усуллари кулланилади.
Консерватив даволаш усуллари
Куйишнинг
дастлабки  кунларида бужлаш утказиш яхши
окибатларга олиб келмайди, чунки кизилунгачнинг перфорацияси ва кон кетиши
юзага келиши мумкин. Шунинг учун дастлабки бужлаш куйиш юзага келгандан кейин
7-15 кунлари утказиш тугри келади. Шу билан бирга уртача 8-10% холатларда
улимга олиб келади.
Кизилунгачни бужлашнинг куйидаги турлари
мавжуд.
1.          Огиз оркалибевосита (вслепую) бужлаш (кам ишлатилади, чунки перфорация куп юзага келади.
Улимга 10% холатларда олиб келади).
2.          Эзофагаскопоркали бужлаш (перфорация кам, лекин травма куп юзага келади).
3.          Ип оркалиретроград бужлаш (гастростом оркали).
4.          Огиз оркали ипбилан бужлаш.
5.          Метал сим оркалибужлаш. Бу 1965 йил Ванцян З.Н. томонидан ишлаб чикарилган.
Бужлаш окибатида куйидаги асоратлар
юзага келади: эзофагит, кон кетиши ва кизилунгачнинг тешилиши.
Куйишдан кейин юзага келувчи кизилунгачнинг чандиклиторайиши жаррохлик усул билан даволаш
Мутлок курсатмалар
1. Кизилунгач облитерацияси яъни
утказувчанлигининг тулик бузилиши
2. Бужлаш муожалари нафи тегмаса
3. Кизилунгач-бронхиал ва
кизилунгач-трахеал окмалар хосил булса
Нисбий курсатмалар
1. Кизилунгачнинг копсимон кенгайиб
кетиши
2. Кукс оралигига окмалар хосил булиши
3. Кизилунгач дивертикуллари
Жаррохликусуллари:
1. Гастростомия2. Кизилунгачни ошкозон билан пластикаси 3. Кизилунгачни ингичка ичак билан пластикаси4. Кизилунгачни йугон ичакнинг унг кисми биланпластикаси5. Кизилунгачни йугон ичакнинг чап кисмибилан пластикаси6. Кизилунгачни тери билан пластикаси
КИЗИЛУНГАЧ ДИВЕРТИКУЛИ
Кизилунгач деворининг чегараланган
копсимон кенгайиши – дивертикул дейилади. Дивертикул хакидаги маълумотлар 18
аср да 1764 йили инглиз анатоми Лудлов томонидан аникланган. 1877 йили Ценкер
дивертикулларни патогенитик жихатдан пульсион, тракцион ва аралаш турларга
ажратган.
Этиопатогенез
Пульсион дивертикуллар кизилунгач
бушлигида босим ошиши окибатида, кизилунгач деворининг кучсиз жойида шиллик
каватининг буртиб чикиши билан намоён булади.
Тракцион дивертикули кизилунгач деворининг
кукс оралиги клетчаткасининг яллигланишли ва чандикли жараёнлари туфайли
кенгайиши тушинилади.
Аралиш дивертикуллар тракцио-пульсион
ёки пульсио-тракцион дивертикул холатида кечади.
Дивертикуллар асосан 45-70 ёшлар
атрофидаги одамларда куп учрайди.
Дивертикул ривожланиши 3 боскичдан
иборат:
1.          Кизилунгачдеворидаги кичкина буртиб чикиши
2.          Дивертикулкопининг хосил булиши
3.          Катта улчамдагидивертикул
Классификация
Келиб чикиш характерига караб: пульсион,
тракцион ва аралаш турлари.
Жойлашишига караб: кизилунгач-халкум
дивертикули (ценкер), кизилунгачнинг юкори, урта ва пастки кисмлари
дивертикуллари.
Клиникаси
Кизилунгач дивертикулининг дастлабки
боскичларида хеч кандай клиник аломатлар кузатилмайди. Асосан томокда кандайдир
нокулайлик, сулак ажралиши, йуталиш, балхам чикиши ва огрик юзага келиши
мумкин. 2-3 боскичларида кизилунгач тикилиши ва дисфагия белгилари келиб
чикади. Бу билан бирга огиздан ёмон хид сезилади. Дивертикул ичи бушашганда,
куйидаги белгилар сустлашиб, бемор енгиллик кузатади. Дивертикулит юзага
келганда турли характердаги огриклар кузатилади. Ярали дивертикулитда унинг
перфорацияси хам юзага келиши мумкин.
Диагностикаси
Дивертикул диагнози клиник белгилар ва
рентгенологик узгаришларга асосан куйилади. Контраст рентгенографияда
дивертикул жойлашган жойи ва улчамлари аник намоён булади. Эндоскопик текширув
хам кенг маълумот беради.
Даволаш
Кизилунгач дивертикулини консерватив ва
жаррохлик йул билан даволанилади. Консерватив терапия дивертикулларни
даволамайди, факат операцияга тайёргарлик сифатида, дивертикулитни даволашда
кулланилади.
Жаррохлик усул дивертикулнинг 2-3 чи
боскичлари ва асоратланган дивертикулларда кулланилади. Операциядан 48 соат
олдин суюк овкат буюрилади.
Куйидаги жаррохлик усуллари мавжуд:
1. Дивертикулэктомия (бир - икки моментли)
2. Дивертикул инвагинацияси
3. Дивертикулопексия
4. Эндоскопик усул
Асосан бир моментли дивертикулэктомия
муожаласи куп кулланилади. Операциядан кейин 48 соат мабойнида огиз оркали
овкатланиш такикланади.
Дивертикул инвагинациясини 1896 йили
Цирард курсатиб берган. Бу кичкина дивертикулларда бажарилади.
Дивертикулопексияда дивертикул копчаси
кутарилган холатда тикилади. Бу муожала тарихий ахамиятга эга булиб, поллиатив
усулларга киради.
Эндоскопия усулда дивертикул копчаси ва
кизилунгач орасидаги тусикни кесишдан иборат булиб, радикал усул хисобланмайди.
Диверитикул окибати яхши эмас, чунки
жаррохлик муожалари кулланилмаси 2,3-3,3 % холатларда асоратлар туфайли
беморларда улимга олиб келади.
 
GiyosДата: Четверг, 24.01.2013, 06:15 | Сообщение # 2
Полковник
Группа: Administrator
Сообщений: 2492
Репутация: 45
Статус: Offline
ДИАФРАГМА КАСАЛЛИКЛАРИ
 
         Диафрагма касалликлари
кам учрайдиган касалликлар турига киради. Аммо бу патологиянинг узига хос
асоратлари ва диагноз куйишда тугиладиган кийинчиликлар хали охиригача
ечилмаган кийинчиликларга олиб келади. Купинча диарфагма касаликлари турига хар
хил диафарагма чурралари ва диафрагма релаксацияси киради.
 
Дифарагма анатомиясиДиафрагма (diaphragma - грекчасига «тусик») кукраква корин бушлиги аъзоларини бир-биридан ажратиб туради. У ясси, ингичка
мушакдан ташкил топган булиб, толалари кукрак кафасининг бутун айланасидан
бошланади. Мушак толалари юкорига йуналиб, пай толаларига утиб, кукрак кафасига
унг ва чап гумбазсимон ботиклик хосил килади.
Диафрагма икки сохага
булинади: Марказий – пайли (pars tendinea) ва кирралари – мушакли (pars muscularis)
булиб, унинг узи уч кисмдан - туш, ковурга ва бел кисмдан иборат.
Диафрагманинг туш кисми (pars sternalis) энг кам ифодаланган булиб, у
тушнинг орка юзасидан ва кориннинг тугри мушак кинининг орка варакидан
бошланади.  Ковурга кисми мускул толалари
пастки олтита ковургалар ички юзасидан бошланади.  Бел кисми энг бакувват мускул толаларидан
иборат булиб, хар томонида учта – ички, урта ва ташки оёкчалари мавжуд.
Диафрагманинг туш ва
ковурга мускул толалари орасида куп холларда мускулсиз оралик мавжуд булиб, уни
Морганьи тиркиши ёки Ларре учбурчаки дейилади. У унг ва чап томонида хам булиб,
чап томонида куп учрайди. Мана шу ораликдан чиккан чуррани Ларре-Морганьи
чурраси деб аталади.
Диафрагманинг бел ва
ковурга мускул толалари орасида хам мускулсиз оралик мавжуд булиб, уни
Богдалека учбурчаки дейилади.
Диафрагмада учта катта
тешики мавжуд булиб, у оркали кизилунгач, аорта ва пастки ковак вена утади.
Аорта билан биргаликда кукрак лимфатик тормоклари утади. Мавжуд ораликлар
оркали кон томирлар ва нервлар утади.
Диафрагмадаги кизилунгач
тешики (hiatus oesophageus) кенглиги 1,9смдан 3 смгача, узунлиги эса 3,5-6
смгача келади. Кизилунгач билан бирга унг ва чап адашган нерв толаси утади.
Диафрагма упка билан
туташган сохаларида плевра билан копланган. Юкори кисми марказида диафрагма
перикард билан туташган булиб, унг орка ва олд томонидан эса кукс оралиги
клетчаткаси билан туташган.
Диафрагманинг пастки
юзасининг куп кисми яъни жигарнинг орка кисмидан ташкари корин парда билан
копланган.
 
Диафрагмани кон билан таъминланиши
Диафрагма ички кукрак
артерияси тармоги булган жуфт мускул - диафрагма артерияси (a.musculophrenica),
юкори ва пастки даифрагма артериялари (aа. phrenica superior et inferior) ва пастки олтита
ковургалараро артерия (a.intercostales) тармоклари билан кон билан
таъминланади. Вена томирлари эса шу номли артерия билан биргаликда кетади.
 
Диафрагманинг лимфтик системаси
Диафрагма лимфатик
томирлари коринпарда ости, мушаклараро ва плевра ости лифатик толалари оркали
богланган.
 
Диафрагманинг инервацияси
Асосий  нерв толалари диафрагма ва туш-корин толалари
билан иннервацияланади.
Диафрагманинг иккита физиологик
вазифа бажаради: статик ва динамик.
Статик функцияси бу
бушликларни ажратишдан иборат булиб, унинг бузилиши окибатида диафрагма
релаксацияси ва дефектлари келиб чикади. Динамик функцияси уз ичига респиратор,
кардиоваскуляр ва мотор-хазм килиш вазифларини уз ичига олади.
ДИАФРАГМА ЧУРРАЛАРИДиафрагма
чурралари кукрак-корин тусикининг энг куп таркалган хирургик патологияси
хисобланилади. Чурралар 2 гурухга булинади: травматик ва нотравматик. Чурра
копи бор ёки йуклигига караб, чин ва сохта булиши мумкин. Травматик чурралар
асосан сохта булади.
Классификацияси (Петровский Б.В. буйича)
    Травматик                                                Нотравматик         1.Чин                                                   
1. Сохта тугма чурралар

 2. Сохта                                                 2. Диафрагмасуст сохалари чин чурралари
                                                               3.  Атипик жойлашган чин чурралари
                                                               4. Диафрагма табиий тешиклари чурралари
                                                               А. Кизилунгач тешиги чурралари
                                                               
Б. Кам учрайдиган чурралар
 
Этиопатогенез
Диафрагма чурралар
орасида травматик чурралар куп келиб чикади, улар диафрагманинг ёпик ёки очик
жарохатлари окибатида келиб чикади. Нотравматик чурралар тугма ва орттирилган
булади. Диафрагманинг чин чурралари корин бушлиги босимининг ошиши ва диафрагма
кисмлари тонусининг сустлашиши окибатида келиб чикади.
КлиникасиДиафрагмал чурраларнинг
клиник манзараси учта асосий омилларга боглик:
1. Кукрак кафасига диафрагма дефекти оркали кириб колган корин бушлигиаъзоларининг скилиши.
2. Корин аъзолари томонидан кукс оралигининг силжиши ва упканингкомпрессияси.
3. Диафрагма функциясининг бузилиши ёки тухташи.
Шунга мувофик равишда
диафрагма чурралари симптомлари 2 га булинади.
1. Гастроинтестинал – силжиганкорин аъзоларининг фаолиятига боглик.
2. Кардиореспиратор – упканинг сикилиши ваюракнинг силжишига боглик.
 
Травматик чурраларТравматик чурралар клиник
белгилари жарохатдан кейин дархол ёки турли вакт оралигида намоён булиши
мумкин. Травматик чурралар клиник кечишини Петров В.И. (1949г.) 4 даврга
ажратган:
1. Уткир – торакоабдоминал шикастланиш клиник куринишигатугри келади.
2. Симптомсиз кечиш даври.
3. Шаклланган диафрагмал чурра даври.
4. Уткир сикилиш даври.
Бундай булиниш шартлидир.
Шунинг учун клиник жихатдан 3 булинади:
1. Уткир
2. Сурункали
3. Сикилган травматик диафрагмал чурра
Травматик чурраларда
айтиб утилган гастроинтестинал ва кардиореспиратор белгилар билан бирга умумий
симптомлар кузатилади, яъни: кориннинг юкори кисмида огриклар кучайиши, овкат
егандан кейин хансираш, юракнинг уриб кетиши, огирлик хисси, овкат кабул
килишдан куркиш, кайд килиш ва кам порция билан овкатланиш. Беморларни куздан
кечирганимизда жарохатдан кейин колган чандикни ва кукрак кафаси дуформациясини
куриш мумкин. Перкуссия ва аускультация ёрдамида силжиган аъзолар караб турлича
булади.
Травматик чурранинг аник
диагнозини рентгенологик текширув оркали аникланилади. Рентгенологик белгилари
кукрак кафасига силжиган корин аъзоларининг характерига ва хажмига боглик.
Агарда факат ошкозон силжиган булса, диафрагма устида катта хаво пуфакчаси
аникланади. Хаво пуфакчасини табиатини аниклаш ва таккослаш учун контраст
рентгенография утказилади. Агарда ошкозон билан бирга ингичка ичак туткичи
силжиган булса, рентгенда упка майдонининг диффуз корайиши кузатилади.  Агарда паренхематоз аъзолар (жигар, талок,
буйрак) силжиганида, диагностика бироз кийин хисобланилади. Бу холларда
пневмоперитонеум, спленопортография, экскретор урография, УЗИ ва КТ усуллари
кулланилади.
ДаволашТравматик диафрагма
чурралари аникланган такдирда, даволаш жаррохлик усули хисобланилади, чунки
бунинг окибатида купинча сикилиш асоратлари кузатилади.
Хирургик муожалада кесим
кукрак кафаси оркали плевра томонидан кирилади. Кесим купинча VII ковурга оралигида бажарилади.  Операцияда корин аъзолари мобилизация
килинади. Хосил булган диафрагма дефекти алохида ипак чоклар ёрдамида П-симон
чоклар билан диафрагма дупликатурасини хосил килишдан иборат. Агарда дефект
катта булса – аллопластик материал (поливинилалкогол губка, тефлон, терилен)
кулланилади.
 
ДИАФРАГМА СУСТ СОХАЛАРИНИНГ ЧИН ЧУРРАЛАРИПарастернал чурраларПарастернал чурралар жуда
кам учрайди. Zinker, Scheinberg (1951), Zinker (1957) маълумотларига караганда
улар диафрагма чурраларининг 2-6% ташкил килади.  Олдинлари парастернал чурралар турлича номланган,
яъни Лорре-Морганьи чурраси. Хозирда чурра дарвозасининг жойлашишига караб –
ретрокостостернал ва ретростернал турларга булинади.
Ретрокостостернал турига
кукрак кафасига туш-ковурга учбурчаги оркали кирувчи чурралар киради. Улар
купинча чапга нисбатан 10-12 маротаба унгда келиб чикади. Парастернал чурралар
копида купинча кундаланг чамбар ичак ва катта чарви жойлашади.
Клиникаси
Клиник куринишлар биринчи
навбатда чурра копида жойлашган аъзо характерига, шунингдек чурра дарвозасининг
сикилиш даражасига боглик. Чурранинг катта улчамларида айтиб утилган
гастроинтестинал (кориндаги огриклар, корин дам булиши, кабзият, кунгил айниши,
кайд килиш) ва кардиореспиратор (кукракдаги огриклар, юрак сохасидаги огриклар,
юрак уриши, хансираш, йутал) белгилар кузатилади. Баъзида узок вакт симптомсиз
кечган чурра огир жисмоний мехнатдан кейин, травма, семириш, хомиладорлик ва
тугрукдан кейин белгилари келиб чикади.
Адабиёт маълумотлари
буйича, 10-15% холларда парстернал чурралар сикилиб колади. Бунда странгуляцион
ичак тутилишига хос симптомлар ривожланиб, купчилик беморларга шошилинч
лапаротомия бажарилади ва купинча тугри диагноз операция пайтида куйилади.
Диагностикаси1.    Клиник белгилари – шикоятлари.
2.    Перкуссия ва асукультация.
Катта чурраларда ошкозон
ёки кундаланг чамбар ичак жойлашган такдирда перкуссия – тимпанит,
аускультацияда эса – ичак шовкинлари эшитилади.
3.    Рентгенологик текширув.
Биринчи булиб 1912 йили Waelli рентгенологик усулда диагноз куйган.
Агарда ретрокостостернал чуррада хаво сакловчи аъзо булса, диагноз осон
куйилади. Рентгенологик текширув контраст моддалар билан хам утказилади.
Даволаш
Парастернал чурраларни
даволаш оператив амалиётдан иборат. Унда кесим трансабдоминал яъни юкори-урта
лапаротомия оркали бажарилади. Айрим холларда трансторокал 7-8 ковургалараро
кесим оркали бажарилади. Оператив муожалада дастлаб корин аъзолари корин
бушлигига тугриланилади. Агарда катта чурра катта булиб, копи мавжуд булса, у
олиб ташланиб, диафрагма дефекти чоклар ёрдамида тикилади.
 
ДИАФРАГМА КИЗИЛУНГАЧ ТЕШИГИНИНГЧУРРАЛАРИ
(ПОД - ДКТ)
Классификацияси
Жуда хам кенг таркалган
касаллик булиб, диафрагма чурраларининг 95% ташкил килади. ДКТ хар хил ёшда, ёш
болаларда хам учраб, асосан куп кисмини 50 ёшдан катталар ташкил килади.
Аёлларда эркакларга караганда купрок кузатилади.
ДКТ бир неча турлари
мавжуд булиб, биринчи классификациясини 1926 йили Окерлунд томонидан киритилган
булиб, уни уч турга ажратган:
1. Тугма киска кизилунгая, бунда кардия кукрак кафасидажойлашган.
2. Параэзофагиал чурра, бунда чурра кизилунгач ёнидажойлашиб, унда кизилунгач узунлиги нормал, кардия хам корин бушлигида
жойлашган.

3. ДКТ аксиал чурраси, яъни сирпанувчи чурра.
Петровский Б.В. ва Каншин
Н.Н. томонидан ДКТ чурраларини 4 гурухдан иборат тулик классификацияси
киритилган булиб, унда чурра турига, клиник кечишига, операцияга курсатмаларига
ва чурра копи махсулотлари хисобга олган холда тузилган.
I. ДКТ нинг сирпанувчи (аксиал)чурраси:
1. ДКТ нинг чурраси, бунда кукс оралигига кизилунгачнинг абдоминал кисмисурилган.
2. Кардиал чурра, бунда кизилунгачнинг абдоминал кисми билан бирга кардиясурилади.
3. Кардиал-меъда чурраси, бунда кардияси билан бирга ошкозон тубисурилади.
II. ДКТ нинг параэзофагеал чурраси:
1. Фундал чурралар
2. Антрал чурралар
3. Ичак чурралари
4. Иичак-меъда чурралари
5. Чарви чурралари
III. ДКТ нинг гигант чурралари:
1. Меъданинг субтотал чурраси
2. Меъданинг тотал чурраси
IV. Киска кизилунгач:
1. Орттирилган киска кизилунгач
2. Тугма киска кизилунгач
Кейинчалик бу
классификацияни 1968 йили Петровский Б.В. узгартирилиб, 2 та гурух ажратилган.
I. ДКТ нинг сирпанувчи (аксиал)чурралари:
Кизилунгач узунлигикискармаган                    Кизилунгач
узунлиги кискарган

1. Кардиал                                                               1. Кардиал
2. Кардиофундал                                                    2. Кардиофундал
3. Меъданинг субтотал                                         3.Меъданинг субтотал
4. Меъданинг тотал                                             4. Меъданинг тотал
II. ДКТ нинг параэзофагал чурралари:
1. Фундал          2.Антрал          3. Ичак          4. Меъда-ичак          5. Чарви
Этиопатогенез
Чурралар келиб чикиши
буйича тугма ва орттирилган булади. Орттирилган чурралар купрок келиб чикади.
ДКТ нинг чурраларидан сирпанувчи тури куп учрайди.
ДКТ нинг чурраларини
келтириб чикарувчи сабаблар механизми буйича 2 омилдан иборат, яъни пульсион ва
тракцион.
Пульсион омилларга – корин бушлиги босимининг ошиши (жисмоний зурикиш окибатида),семириш, метеоризм, кабзиятлар, хомиладорлик, корин бушлигининг турли усмалари
ва кисталари  ва хакозалар келтириб
чикаради.
Тракцион омилларга – кизилунгачнинг буйлама мускулларининг кучли кискариши яъниспазми окибатида келиб чикиши тушинилади. Ундан ташкари изилунгач деворидаги
чандикли узгаришлар ва пептик рефлюкс-эзофагит окибатида орттирилган кизилунгачнинг
кискариши ётади.
Клиникаси
ДКТ чурраларининг клиник
кечиши чурра копи сакламаларинг эзилиш белгилари билан, уларда кон айланишининг
бузилиши билан, овкат моддаларининг утиши кийинлашуви билан ва чурранинг
атрофидаги аъзоларни сикиш белгилари билан намоён булади. Айрим холларда клиник
белгилар – хазм системаси томонидан, айрим холларда эса – юрак-кон томир
системаси белгилари билан намаён булади. Баъзи холларда 3-35% холларда чурралар
симптомсиз кечади.
Сирпанувчи чурраларнинг
клиник белгилари кардия клапан функциясининг бузилиши билан шаклланади.
Сирпанувчи чурраларда меъда-кизилунгач рефлюси юзага келиши билан клиник
симптомлар юзага келади яъни овкатдан кейин жигилдон кайнаши, кекириш, кайд
килиш, кукс оралигида огриклар, эрозиялар ва ярали рефлюкс-эзофагит юзага
келиши билан кечади. Буларнинг окибатида кизилунгачда чандикли пептик сириктуралар
келиб чикиши мумкин.
Юрак белгилари асосан
юрак сохасидаги огриклар билан, юракнинг тез уриб кетиши билан, артериал
босимнинг тушиб кетиши билан, экстросистололар ва хансирашлар юзага келиши
билан кечади.
ДКТ чурраларинг
асоратлари – бу кон кетиши ва унг окибатида вена кон томирларида тромбозлар
юзага келиши. Параэзофагеал чурралар куп холларда кисилиши кузатилади.
ДКТ чурралари купинча
бошка бир касалликлар билан бирга кечиши туфайли диагностик хатоликлар
кузатилади. Бу касалликлардан: Ут пуфаги касалликлари, меъда ва 12 бармок ичак
яра касаллиги, кардия раки, кизилунгач стриктураси, юрак касалликлари, аорта
касалликлари ва иккиламчи камконлик.
Диагностикаси
Асосий эътиборни бемор
шикоятларига каратиш керак.
Инструментал усуллардан -
рентгенологик текширув асосий ахамиятга эгадир. Рентгенда кукс оралигида, юрак
сохасида хаволи пуфак борлиги, айрим холларда суюклик сатхи, ошкозонда хаво
пфагининг камайиши ДКТ да чурралар борлигидан далолат беради.  Рентгенда барий ичилиб текширишда вертикал
холатда, горизонтал холатда, чап ёнбошида бош сохасини пастга килиб теширганда
(Тренделенбург холати) диагностикасида пастки кисмни яъни кардия билан меъда
орасидаги Гисс бурчаги холатини аниклаш мухум ахамиятга эга.
Сирпанувчи чурраларда
кизилунгач диафрагма устига чикиб колади. 
Параэзофагеал чурраларида рентгенда кизилунгачдан барийни диафрагма
устида меъдадан меъдага окиши (утиши) га эътибор бериш лозим. 
Рентгенологик текширув
эзофагоскопия билан бирга олиб борилиши мумкин. Унда ДКТ чурраси, ундаги
эзофагит белгилари аникланилади.
Даволаш
Унчалик катта булмаган
ДКТ чурраларини консерватив даволаш олиб борилди. У куйидаги принциплардан
иборат:
1. Овкат моддаси коринда газ тупланишига олиб келмаслиги
2. Овкатни кичик порцияларда тез-тез кабул килиши
3. Ухлашдан 3-4 соат олдин овкатланиш
4. Ухлаганда бош сохаси юкори холатда булиши
5. Ортикча семизликни йукотиш
6. Эгофагитда ишкорий препаратларни кабул килиш (альмагел)
ДКТ нинг кичкина
чурраларида, бемор шикоятлари булмаганда консерватив муожала утказилади.
Консерватив муожаладан наф бермаса ва кучли рефлюкс-эзофагит белгилари мавжуд
булса, оператив даволаш кулланилади. Беморларда белгисиз кечаётган
параэзофагеал чурра мавжуд булса уни оператив даволаш лозим, чунки бу
чурраларда купинча сикилиш асорати билан бирга кечади. Агарда чурра окибатида
кон кетиш, анемия юзага келиши, эзофагит ва яралар юзага келган такдирда хам
оператив муожала утказилади.
Операциядан максад – чуррани
йук килиш ва рефлюксни олдини олишдан иборат. Бунинг учун меъда корин бушлигига
сурилиб, кизилунгачнинг абдоминал кисми тикланини тиклашдан, яъни кизилунгачга
меъда махсулотларини кайта чикарилишини (кизилунгач-меъда сфинктерини
функциясини тиклашдан) олдини олишдан иборат.
ДКТ чурарларида оператив
кесим абдоминал ва торокал утказилиши мумкин. Бунда кизилунгач тешигини
кичрайтириш учун унинг купинча чап томонида диафрагманинг мускулли киррасидан
ажратилиб тикилади. Кизилунгач тешигининг торайиб колмаслиги учун олдин унга
йугон меъда зонди тикилган булади. Кизилунгач-диафрагма мембранаси тикланилади,
унда кизилунгач девори бир канча чоклар билан тешик четига ва диафрагма фасциясининг
пастки юзасига тикилади.
 Торакал кесим 8-9 ковургалараорасидан утказилади.
Бунинг куйидаги афзалликлар мавжуд.
1. ДКТ яхши кириш таъминланилади
2.Чурра копини олиб ташлашга имкон беради
3. Семиз беморларда чурра дарвозасини осон ёпишга
4. Кайталаниш фоизи кам
5. Кизилунгач операцияларида доимо кулланилади
Сирпанувчи чурраларида
ДКТ ни торайтириш операцияларидан кейин кайталаниш холатлари куп учрайди, чунки
бунга сабаб:
1. ДКТ халкасининг доимий бушашиб туриши
2. Доимий холда кизилунгач ва меъдани кукрак кафасига тортиб турувчи кучборлиги.
Бунинг олдини олиш учун
гастропексия операцияси бажарилади. Унда меъданинг кичик эгириликини олдинги
корин деворига фиксация килиб куйишдан иборат.
Рефлюкс-эзофагитда
бажариладиган оператив муожалар:
1. Гисс бурчагини тиклаш.
Унда тугунли чоклар билан кизилунгачнинг ён деворини ошкозон гумбазининг медиал
кисмига якинлаштирилиб тикишдан иборат.
2. Ниссен буйича
фундопликация. Унда кизилунгачнинг дистал кисмини ошкозоннинг олд ва орка
деворлари орасида бурма хосил килиб тикишдан иборат.
Параэзофагеал
чурраларда  ДКТ ни торайтириш операцияси
яхши натижалар беради. Кизилунгач узунлигининг кискариши билан кечадиган
чурраларда ДКТ ни ошкозондан юкорига утказилади. ДКТ чурраларида бажарилган
оператив муожалардан кейин улим 0-8% (уртача 4%) холларда кузатилади. ДКТнинг
операциялардан кейин кайталаниши абдоминал доступдан кейин 2,6-37%, торакал
доступдан кейин 3-12% холларда кузатилади.
 
 
ДИАФРАГМА РЕЛАКСАЦИЯСИ
Бу диафрагманинг бир
томонлама тургун холда юкори туришидир. Бунда диафрагма жуда юпкалашиб кетди,
лекин узининг узвийлигини саклаган булади. Диафрагма шунчалик юкори 2-3
ковургалар орасигача кутарилиши мумкин. Бунда корин бушлиги аъзолари кукрак
кафасига ботиб киради, лекин диафрагма остида ётади.
Этиологияси
Диафрагма
релаксациясининг бошкача номалари хам мавжуд, яъни диафрагма етишмовчилиги,
унинг идиопатик юкори туриши, мегадиафрагма ва хакоза. Релаксация купрок
эркакларда учраб, асосан чап томонлама кузатилади. Диафрагма релаксациясини
биринчи булиб Жан Пти томонидан 1774 йили ёзиб колдирилган. У тугма ва орттирилган
булади.
Тугма релаксация
чаколокларда бошка турдаги аномалиялар билан биргаликда учрайди. Тугма
релаксациясида диафрагма мускулларининг тулик аплазияси ёки кукрак-корин
нервларининг аплазияси туфайли юзага келади. Орттирилган релаксация тури куп
учраб, унда диафрагма мускулларида дистрофик ва атрофик узгаришлар туфайли
келиб чкиади. У турли травмалар, яллигланишлар, оператив жарохатлар ва турли
усмалар туфайли нервларнинг эзилиши окибатида келиб чикади.
Диафрагма релаксацияси 2
хил булади:
1. Тулик яъни тотал
2. Кисман яъни чегараланган
Клиникаси
Клиник симптомлари
диафрагма функциясининг бузилиши ва сурилган аъзоларнинг кай даражада
босилишига боглик. Бунда хам симптомлар 2 хил булади:
1. Гастроинтестинал
(корин бушлиги аъзоларининг сурилиш булгилари)
2. Кардиореспиратор (кукс
оралгининг сурилиши ва упканинг эзилиш белгилари)
Белгилар:
1.     Меъданинг сурилиши окибатида – уткирёки сурункали меъданинг айланиб (заворот) колиши, меъда яра касаллиги ва
геморрагик гастрит белгилари
2.     Кизилунгач деформацияси окибатида –дисфагия белгилари
3.     Жигарнинг сурилиш окибатида – механиксариклик белгилари
Канчалик сурилиш катта
булса, шунчалик упкани босилиш белгиси ва кукс оралиги силжиши белгилари яккол
кузга ташланади.
Диагностикаси
Перкутор – кукрак
кафасининг зарарланган сохасида бугик тимпаник товуш эшитилади. Аускультацияда
– нафас шовкинларининг кучсиз ёки эшитилмаслиги, ичак перистальтикаси ва
чайкалиши эшитиш.
Аник диагноз –
рентгенологик аникланилади. Унда асосан контраст билан утказилади. Айрим
холларда диафрагма куринмайди. Таккосий диагноз учун пневмоперитонеум
бажарилади. Бунда релаксация белгилари булиб, меъдадан хаво пуфаклари контурининг
медиал туриши, йугон ичак, талок букилмаси умумий ёйига нисбатан латерал холда
туриши хисобланилади.
Даволаш
Даволаш турлича. Оператив
муожалага релаксация бемор соглигига жиддий зарар етказган такдирдагина
кулланилади. Агарда белгилари суст ифодаланган булса, диетотерапия ва консерватив
терапиядан иборат.
Операцияга консерватив
терапиядан кейин, тозаловчи хукналар утказилагандан кейин бажарилади. Релаксацияда
хирургик даволаш 2 турдан иборат:
1.    Поллиатив операциялар – бундаалохидаги симптомларни бартараф килишга каратилган.
2.    Радикал операция яъни диафрагманимустахкамлаб, пастга тушириб, корин бушлиги аъзоларини уз холатига куйишдан
иборат.

Ошкозон ва йугон ичакда утказиладиган поллиатив операциялар:
1. Гастропексия
2. Гастро-гастростомия
3. Гастро-энтеростомия
4. Йугон ичак резекцияси
Диафрагмада бажариладиган операцилар:
I. Диафрагманинг хусусий тукимасихисобига килинадиган пластик операциялар:
1. Диафрагманинг юпкалашган кисмларини резекцияси биланчеккаларини тикиш
2. Диафрагмани дубликатура хосил килиб кесиш
3. Френопликация
II. Диафрагмани мустахкамлаш билан бажарилувчи пластик операциялар:
1. Аутопластика:
а) Тери ажратмаси (лоскути) билан
б) Мушак ажратмаси (лоскути) билан
в) Мушак-суякусти пардаси-плеврал ажралмаси (лоскути) билан
2. Аллопластика:
а) Танталли сетка билан
б) Платинали ёки нейлон, капронли сетка билан
в) поливинилалкогол губка (айвалоном) билан
 
Giyos/FORUM » DARSLARIM » Xirurgiya » Qizilo'ngach kasalliklari
  • Страница 1 из 1
  • 1
Поиск:
Flag Counter