Среда, 24.04.2024, 12:57
Hush kelibsiz Mehmon | RSS

MNS qon tomir kasalliklari - Giyos/FORUM

[ Yangi izohlar · Qatnashchilar · Forum qoidasi · Izlash · RSS ]
  • Страница 1 из 1
  • 1
Giyos/FORUM » DARSLARIM » Neyroxirurgiya » MNS qon tomir kasalliklari
MNS qon tomir kasalliklari
GiyosДата: Среда, 26.09.2012, 00:17 | Сообщение # 1
Полковник
Группа: Administrator
Сообщений: 2492
Репутация: 45
Статус: Offline
Марказий нерв системаси кон-томир касалликлари
Марказий нерв системней кон-томкр касалликлари нерв системаси касалликлари ичида куп учрайдиган, аксарият холларда ногиронлик ва бевакт улимга сабаб буладиган касалликлардан хиссобланади.
Бош миянинг кон билан таъминланишининг узига хос хусусиятлари:
Бош мия фаолияти учун куп микдорда энергия керак булади, лекин, мия тукималари чегараланган энергия ресурсларига эга. Шу сабабли унинг хаетий фаолияти ва функционал активлиги учун юкори даражадаги тургун мия перфузияси керак булади. Бутун организм массасининг 2 фоизини таншкил этувчи бош мия тукимасини кислорсдга ва энергетик субетратларга булган эхтиежини кондириш учун умумий циркуляциядаги коннинг 14 фоизи талаб килинади.Шунда бош мия истемол килаетган кислород микдори, бутун организм истемол килаетган кислород микдорднинг 20 фоизини ташкил этади. 100 МГ мия тукимасининг 1 мин. давомида глюкозага булган эхтиежи уртача 4,5-7,0 мгни ташкил этади. Бош мия кон айланишини секинлашуви унинг функционал холатининг чекланишига олиб келади. 5-8 мин. давомида мияда кон айланишининг тухташи эса, бош мияда кайтариб булмайдиган жараенларни ривожланишига олиб келади.
Бош миянинг кон билан таъминланишининг узига хослиги, унда куплаб анастомозлар системасининг борлигидир. Бунда олдинги, урта ва ортки мия артериялари, олдянги ва.орка бирлаштирувчи артериялардан хосил булувчи халка артериал халка (Веллизиев халкаси) мухим урин тутади. Айланиб утувчи apтериялар эса мия узагини муким кон билан таъминлаб турувчи Захарчекко халкасини хосил килади. Куз артерияси ва ташки уйку артерияси тармоклари орасидаги аиастомозлар хам бош миянинг кон билан таъминланишида мухим урин тутади. Куплаб артериал акастомозлар булиши экстракраниал артериал томирлар стенози ва тулик окклюзиясида хам бош мияни тургун кон билан таъминлаб беради.
Бош миянинг кон билан таъминланишини узига хос хусусиятларидан яна бири, бу ауторегуляция механизми натижасида юзага келувчи автоном бош мия кон айланишидир. Бунинг физиологик негизи артериал кон босимнинг ортиши еки тушиб кетишига нисбатан бош мия кон томирларининг дилятацион еки констрикцион реакциясидир. Нормал холатда артериал кон босими 60 дан 180 мм-сув.уст.гача булган холларда бош мия кон айланиши нисбатан тургун булади. Турли патологик холатларда (артериал гипертензия, уткир бош мия кон айланшини бузилиши, бош мия шикастланиши, бош мия усмалари) ауторегуляция механизми унча фойдали булмайди ва артериал кон босимини тез узгаришига нисбатан мия кон айланишини узгариши суст кечади.

УТКИР БОШ МИЯ КОН АЙЛАНИШИНИНГ БУЗИЛИШИ.
Уткир бош мия кон айланишининг бузилиши (УБМКАБ) бу учокли белгилар, умумий мия белгилари, менингеал белгилар еки бу белгиларнинг биргаликда кечиши билан ифодаланувчи, кон томир узгаришлари таъсирида юзага келувчи миянинг зарарланишидир. Бемордаги неврологик нуксонларнинг канча вакт сакланиб колишига караб утиб кетувчи мия кон айланишининг бузилиши ва инсультлар тафовут этилади. Тез-тез эмоционал зурикиш, кам харакатлик, чекиш, тана огирлигини юкори булиши, кандли диабет, артериал гипертензия, дислипопротеинемия, юрак кон-томир системаси касалликларига ирсий моиллик бор беморлар УБМКАБ эхтимоллиги юкори булган беморлар хиссобланади.
УБМКАБ ишемик тури бош миянинг кислородга ва энергетик субстратларга булган зхтиежини, мияга келаетган конни таъминлай олмаслиги ва миядаги кон айланишини бирдан емонлашиши натижасида. юзага келади. УБМКАБ геморрагак тури асосида эса мия кон томирлари девори бутунлиги бузилиши натижасида мия туккмасига, мия коринчаларига, мия пардалари остига кон куйилиши етади.
Мия инсультлари.
Бутун дунеда инсультлар натижасида вафот этган беморлар умумий улим хурсаткичлари орасида 2-3- уринни эгаллайди. Бундани ташкари инсультлар чукур ногиронликка сабаб булади, шунингдек инсульт утказган беморларнинг 10%га якини доимий каровчига ва ердамга мухтож булади.
Патоморфологик хусусиятларига кура иисультларнинг бир неча тури, мияга келаетган конни бирдан чекланиб колиши натижасида юзага келувчи ишемик тури (мия инфаркти) ва мия тукимасига, мия пардалари остига, мия кориячаларга кон куйилиши билан кечувчи геморрогик тури, хамда ишемия учоклари ва геморрагия учоклари биргаликда кузатилувчи аралаш тури тафовут килинади. Бундан ташкари инсультдан сунг йукотилган фаолиятларни 21 кун давомида кайта тикланиши билан кечувчи кичик инсульт ва неврологик нуксонларни узок муддат сакланиб колиши билан. бирга кечувчи инсультлар фаркланади. Шунингдек инсультларнинг куйидаги турлари хам фаркланади йукотилган фаолиятларни тулик тикланиаи билан кечувчи яхши регредиент тури, неврологик нуксони аста-секин тикланувчи, инсультдан сунгги колдик белгилар билан бирга кечувчи регредиент тури, умумий соматик касалликлар таъсирида еки бош мия кон айланишининг кайта бузилиши натижасида юзага келувчи кайталанувчи тури ва касалнинг нобут булиши билан тугалланувчи доимий касалликнинг огирлашиб бориши билан кечувчи, ривожланувчи еки прогредиент тури.
Геморрагик инсульт.
Этиология. Геморрагик иксультларнинг асосий сабабчилари, бу гипертония касаллиги, симптоматик гипертензия ва бош мия кон томирларининг тугма ривожланиш нуксонлари, асосан, мия кон томирлари аневризмаларидир. Шунингдек геморрогик инсультлар коннинг ивиш ивиш тизими узгаришлари (гемофилия, тромболитикларни меъеридан ортик истемол килиш) натижасида хам юзага келиши мумкин.
Патогнез. Аксарият холларда геморрагик инсультлар томирлар ерилиши натижасида юзага келади, артериал кон босимининг ортиши гематомалар пайдо булишига сабаб булади. Бундан ташкари гематомалар пайдо булишига васкулитлардаги кон томир девори деструкцияси, бош мия кон томирларининг тугма нуксонлари, аневризмалари ва узгарган кон томир деворидаги емирилишлар олиб келиши мумкин. Кон томир девори утказувчанлигининг ортиб кетиши куп холларда кон куйилишларига сабаб булади. Вазомотор узгаришлар натижасида, яъни кон айланишини секинлашувига олиб келувчи узок муддатли кон томир спазмини кейинчалик томирлар дилятацияси билан алмашиниши натижасида диапедез кон кетиш юзага келади. Бунда кон томир девори утказувчанлиги ортиб кетиб, кон плазмаси ва шаклли элементларини мия тукимасига чикиши кузатилади. Майда периваскуляр кон куйилиш учоклари бир-бирига куйилиб йирик геморрагик учокларни хосил килади.
Патоморфология. Геморрагик инсультларда гематомалар ва геморрагик туйиниш куринишидаги кон куйилишлар кузатилиши мумкин. Асосан артериал кон томирлардан кон куйилиши мумкин, лекин баъзи холларда вена кон томирларидан кон куйилиши хам мумкин. Бош мия кон томирлари тугма аневризмалари ва бош мия кон томирлари мальформацияси натижаскдаги гематомалар алохида гурухни хосил килади.
Гемсррогик инсультлар аксарият холларда кон томир утказувчанлигини ортиб кетиши-плазматик туйиниш, некроз натижасида микроанеаризмалар хосил булиши ва ерилиши, мия кок томир деворининг узгаришига олиб келувчи, артериал кон босимини ортиши билан кечувчи хасалликлар катижасида юзага келади. Гпертония касаллигида асосан, урта мия артериясининг асосий стволидан деярли тугри бурчак остида чикувчи пустлок ости узаклари ва таламус сохаларини кон билан таъминловчи кон томир тармоклари зараланади. Шу сабабли гематомалар аксарият холларда бош мия ок моддаси сохасида, пустлок ости узакларида хосил булади. Куп холларда медиал-таламус сохасига кон куйилиш, латерал-ички капсула сохасига кон куйилишини фарклашимиз керак булади. Баъзи холларда эса ички капсула, еки уни икки тарафдан камраб олувчи аралаш гематомаларни фарклашимиз мумкин. Баъзи холларда гематомалар мия узаги сохасида жойлашиши мумкин, одатда, бу гематомалар куприк ва мияча сохасида жойлашган булади. Геморрогик туйиниш куринишидаги кон куйилишлари, асосан, майда кон томирлардан диапедез кон куйилиш катижасида юзага келади. Бундай холларда глиомезодермгал чандиклакиш еки кисталар хосил булиши, кон куйилкшларнинг якуний боскичи булиб хиссобланади. Купчилих кичик, медиал кон куйилишларда конни мия коринчаларига ерилиши (паренхиматоз-коринчаларга кон куйилишлари), айрим холларда эса субарохкоидал бушликка ерилиши (паренхкматоз субарохноидал кон куйилкшлари) кузатилиши мумкин.
Касалликнинг клиник куриниши. Одатда геморрагак инсультлар толикиш, натижасида, жисмоний зурикишдан сунг, еки хаяжонланиш натижасида тусатдан юзага келади. Баъзи холларда инсультдан олдин юзга коннинг "окиб" келиши, кучли бош огриги, барча жисмларни кизил рангда куриниши каби белгилар кузатилиши мумкин. Геморрогик инсультлар уткир бошланади (апоплексия). Унга характерли белгилардан, тусатдан кучли бош огриши, кайт килиш, нафасни тезлашиши, брадикардия еки тахикардия, гемиплегия еки гемипарез, хушнинг узгарши (хушнинг хиралашиши, сопор еки кома) кузатилиши мумкин. Баъзан инсультнинг бошлангич давридаек бемор коматоз холатда булиши мумкин., ундай холларда касаллик жуда огир кечади. Беморларнинг нафас олиши тезлашгагн, аускультатив дагал нафас, териси совук, томир уриши тараглашган, артериал кон босими одатда юкори, нигох куп холларда зарарланган тарафга караган булади, баьзан кон куйилиши бор тарафда куз корачиклари каттелашагн булади, куз олмаларининг узоклашиши, "тулкинсимон" харакатланиши, гематомага карама карши тарафда юкори ковок атонияси, бурун лаб бурмасининг силликланиши, лунжнинг нафас олиш вактида "елкансимон" куриниши кузатилиши мумкин. Купинча гемиплегия белгилари кузатилади яккол ривожланган мушаклар гипотонияси, тери ва пай рефлексларининг пасайиши, оекнинг ташкарига бурилиб туриши ва бошкалар кузатилиши мумкин. Купинча менингеал белгилар кузатилади.
Мия ярим шарларидаги йирик кон куйилишларда, иккиламчи мия узагининг зарарланиш белгилари кузатилади. Улар вегетатив узгаришлар, кучайиб борувчи нафас олишдаги, юрак кон-томир фаолиятидаги узгаришлар, хушнинг узгаришлари, горметония куринишидаги (оек-куллар тонусининг бирдан ошиши билан кечузчи даврий тоник спазмлар) ва децеребрацион таранглашиш куринишидаги мушаклар тонусини ортиши куринишида кечиши мумкин.
Мия узагига кон куйилишида хетий зарур аъзолар фаолиятининг узгариши, "альтернирующий синдром" куринишида кечувчи парезлар, XII жуфт бош мия нервларининг узак сохасидан зарарланиш белгилари кузатилиши мумкин. Куп холларда страбизм (гилайлик), анизокария, мидриаз, куз олмалари "тулкинсимон" харакати, нистагм, ютинишнинг бузилиши, мияча белгилари, икки тарафлама пирамид рефлекслар кузатилиши мумкин. Мия купригига куйилишида миоз, кон куйилиш учоги жойлашган тарафга нигох парези кузатилади (нигох оек кулларда парез ва параличлар бор тарафга каратилган булади). Эрта мушаклар тонусининг ортиши (горметония, децеребрацион таранглик), юкорига нигох парези ва куз корачиклари еругликка реакциясининг кузатклмаслгги (симптом Парино) мия узагининг орал кисмларига кон куйилишида кузатилади. Мия узагининг пастки кисмларига кон куйилиши эрта мушаклар гипотонияси еки атонияси, бульбар синдром ривожланиши билан ифодаланади. Миячага кон куйилиши кучли бош айланиши, миоз, нистагм, Гертвиг-Мажанди симптоми (вертикал йуналишдаги yзoклaштиpyвчи гилайлик), такрорий кайт килиш буйин ва энса сохасидаги кучли огрик, мушаклар гипертонияси еки атонияси, калла суяги ичи босимини ортиб бориши, оекларда парезлар кузатилмаслиги, атаксия кузатилиши билан ифодаланади.
Паренхиматоз-вентрикуляр кон куйилишида тез орада яккол ривожланган хушнинг йуколиши ривожланиб бориши, хаетий зарур аъзолар фаолиятини емонлаши, икки тарафлама пирамид, хамоя рефлексларининг мусбат булиши, горметония, вегетатив белгиларни чукурлашиб бориши (жунжикишсимон титраш, совук тер коплаши, гипертермия) кузатилиди.
Кечиши. Бош мия шиши, куйилган коннинг мия коринчаларига ерилиши, мия узагининг кисилиши ва силжиши геморрогик инсультларнинг бирмунча огир асоратларидан хиссобланади. Купинча бош мия ката ярим шарларидаги катта хажмли гематомаларни мия коринчаларига ерилиш билан асоратланиши натижасида бирдан коматоз холат, учокли белгилар юзага келади ва тез орада, баъзан, бир неча соатлардан сунг бемор нобут булиши кузатилади. Шунингдек миячага, мия узагига кон куйилиши ва унинг IV-коринчага ерилиши билан асоратланишида хам беморларни тез орада нобут булиши кузатилади. Мияга кон куйилишида улим курсаткичи анча юкори булиб, у уртача 60-90% ни: ташкил этади.
Мия ярим шарларининг чегараланган латерал гематомаларида одатда хушнинг йукотилиши унча чукур булмайди. Беморнинг умумий ахволи аста-секин яхшиланиб боради ва тикланади: хуши тиниклашади, вегетатив узгаришлар камайиб боради, иккиламчи мия узаги белгилари йуколади, учокли белгилар аста-секин камайиб боради. Эрта мушаклар гапертонияси ва гипотонияси давридан сунг (купрок касалликнинг 3-хафтасидан бошлаб), Вернике-Манна холати (билакни букилиши, кул бармокларини, кул кафтини букилиши ва пронацияси, сон ва болдирни езилиши) Билан ифодаланувчи спастик турдаги кечки гемиплегик гипертония шаклланади.
Субарахноидал кон куйилиш. Субарохноидал кон куйилиши аксарият холларда бош мия кон томирлари аневризмалари ерилиши натижасида, айрим холдарда эса, гипертония касаллиги, мия кон томирлари атеросклерози еки турли кон томир касалликлари натижасида юзага келади. Айрим беморларда кон куйилиши ривожлангунга кадар, куз косаси ва пешона сохасидаги огрикларни, кузни харакатлантирувчи нерв парези белгилари билан бирга кечувчи мигрен хуружлари кузатилади. Баъзи холларда субарахноидал кон куйилишларидан олдин куз олдида "юлдузчалар пайло булиши", бошда шовкин кузатилиши мумкин. Одатда субарохноидал кон куйилишлари уткир равишда бошланади. Бирдан кучли бош огриги пайдо булади ("энсага каттик ургандек", "бошга иссик суюклккни тарккаши"), бу огриклар аввал махаллий (энса, пешона еки чакка сохасида) куринишига эга булиб, аста-секкн бутун бошга таркалади. Айрим холларда буйинда, кураклар орасида огриклар кузатилиши мумкин. Бош огриши билан бир каторда кунгил айниб кайт килиш, киска муддатли еки узок муддатли хушнинг йуколиши, психомотор кузгалишлар кузатилади. Айрим холларда тутканок хуружи хам кузатилиши мумкин. Тез орада менингеал белгилар (буйин мушакларининг таранглашиши, Керниге, Брудзинский белгилари), еругликка карай олмаслик ривожланади. Кон куйилишининг эрта боскичларида, одатда, учокли белгилар аникланмайди, бирок, базал артериал аневризмалар ерилганда курув нерви, курув нерви кесишмаси ва кузни харакатлантирувчи нервлар зарарланиши куринишидаги бош мия нервлари зарарланиш белгалари кузатилади. Тана хароратининг кутарилиши кузатилади. Нафас ва юрак кон-томир узгаришлари кузатилиши мумкин.
Cy6apахноидал кон куйилишларига шубха тугилган вактда, ташхисни тасдиклаш максадида, орадан бир нача соат утказиб люмбал пуккция килиш мумкин. Цереброспинал суюклик (3-10 мл) мандрен остидан аста-секин чикарилади. Калла суяги ичи кон куйилишларида, жумладан, субарохноидал кон куйилишларида хам, цереброспинал суюклик кон аралаш, босим билан ажралиб чикади. Пункция натижасида шикастланган кон томирдан кетаетган конни инкор килиш максадида йуналиш бироз узгартирилиб, бир неча пробиркага суюклик олинади. Олинган суюклик албатта центрифуга килиниши керак, шунда, калла ичи кон куйилишларида конни шаклли элементларидан хосил булган чукма устида ксантохром суюклик аникланади. Унда 3-5-суткадан бошлаб нейтрофил плеоцитоз, 5-6-суткадан бошлаб мононуклеарлар ва лимфоцитлар микдори ортиб боради. Бош мия кон томирлари аневризмаси натижасидаги кон куйилишлари кайталаниши мумкин.
Лаборатор ва инструментал текшириш натижалари. Геморрагик инсультларда офтальмоскопик текшириш ердамида тур пардага кон куйилиши, куз тубида гипертоник ангиопатия белгилари аникланиши .мумкин. Цереброспинал суюклик текширишлганда коп куйилиши аникланади. Ангиография ердамида эса интрацеребрал кон томирларнинг силжиши еки бош миянинг кон томирсиз сохаси еки кон томир аневризмаси аникланади. Комьпютер ва магнит резонанс томографик текшириш эса калла суяги ичидаги, зичлиги юкори булган геморрагик учокни куриш имконини беради. Уларнинг ердамида геморрагик учок улчамлари, жойлашган урни хакида тулик маълумотга эга булишимиз мумкин.
Геморрагик инсультларда хирургик даво усуллари. Геморрагик инсультлар учун хос булган пустлок ости марказларида, ички капсула сохасида жойлашган медиал гематомаларни олиб ташлаш хар доим хам беморнинг умумий ахволини яхшиланишига, шунингдек, касаллик прогнозини яхшиланишига олиб келавермяйди. Геморрагик инсульт утказган урта ешдаги беморларда, умумий ахволи исбатан стабллашгандан сунг кузатилувчи учокли ва умуммия белгиларини кучайиб бориши операция йули билан даволашга курсатма булиб хиссобланади. Бош мия ярим шарлари ок моддасида, ички апсулага нисбатан латерал жойлашган гематомалар операция йули билан даволашга тугридан тугри курсатма булиб хиссобланади ва уларни олиб ташлаш одатда дислокация белгиларини тез орада тикланишига, беморнинг умумий ахволини тез яхшиланишига олиб келади.
Мия ичи гематомаларини олиб ташлашдаги асосий усул бу краниотомия хиссобланади. Мия чакка булаги оролчаси сохасигача таркалган латерал жойлашган гематомалар учун миянинг латерал эгати (сильвиев эгати) оркали бориш энг кулай йул хиисоблалади ва бунинг учун пешона-чакка сохаси трепанацияси килинади. Курув думбоги сохасида жойлашган гематомаларни кадоксимон танани кесиш йули бллан олиш мумкин. Гематомаларни атипик жойлашишида хирургик йул гематомани миянинг кайси сохасида жойлашганлигига караб аникланади.
Миянинг чукур кисимларида жойлашган гематомаларни олиб ташлашда стереотоксик аспирация усули кулланилиши мумкин. Гематомаларни жойлашагн урни КТ текшиши ердамида аникланади. Бу усулнинг кулайлик томонлари мия жуда кам даражада шикастланади.
Миячага кон куйилиши хает учун хавфли булган мия узагини касилишига олиб келади, шунинг учун бундай холларда зудлик билан операция килиш керак булади. Бунинг учун гематома жойлашган сохада мия орка чукурчаси резекцион трепанацияси килинади, мия каттик пардаси кесилади, мияча тукимаси очилиб, тупланган кон аспирация йули билан олиб ташланади ва жарохат яхшилаб ювилади.
 
GiyosДата: Среда, 26.09.2012, 00:17 | Сообщение # 2
Полковник
Группа: Administrator
Сообщений: 2492
Репутация: 45
Статус: Offline
Бош мия кон томир нуксонлари.
Мия кон томир патологиясининг бу гурухига мия кон томирлари тугма нуксонлари, артериал, айрим холларда артериовеноз аневризмалар, шунингдек, артериовеноз ташламалар киради. Бундай аномал кон томир деворининг ерилиши калла суяги ичи гематомоларини ривожланишига олиб келади.
Артериал аневризмалар.
Бош мия артериялари аневризмалари бу артерия деворининг махаллий буртиб чикиши булиб, купинча улар копча куринишига эга булади, шу сабабли уларни копсимон аневризмалар номи билан аталади. Аневризмаларни учта кисми, буйни, танаси ва туби тафовут этилади. Одатда артериал аневризмалар ички уйку артериясининг мия кисмида, хусусан, ички уйку артериясидан ортки бириктирувчи артерия еки куз артерияси ажралиш кисмида; олдинги мия артериясида, унинг олдинги бриктирувчи артерия ажралиш кисмида; урта мия артерияснинг бифуркацияси кисмида, базилляр артерияда, унинг ортки мия артериясига ажралиш кисмида жойлашади. 20% холларда бир неча аневризмалар кузатилади. Куп холларда аневризмалар улчамлари уртача 1 смни ташкил этади. Айрим холларда улар катта улчамга (диаметри 3-4 см ва ундан катта) етади. Диаметри 2,5 см дан катта булган анезризмалар гигант аневризмалар деб аталади. Артериал аневризма этиологияси
А. Артериал аневризма юзага келишида бир неча сабаблар мавжуд:
1. Купчилик олимлар тугри деб хисоблаб, бу назарияга кура аневризма юзага келишида мия артерияси мушак каватининг дефекти, эмбрионал кон тамирларнинг тулик йуколиб кетмаслиги аневризма хосил булишига олиб келади. Аневризма ривожланишига олиб келувчи мия артериал системаси тугма етишловчилик нуксони купинча бошка ривожланиш нуксоклари
- Вилизиев халкаси аномалияси, каротид – базилляр анастомоз, аорта коарктацияси, юрак ангиоматози, ички органлар аневризмалари, буйрак артериал фибромускуляр гиперплазияси, гиполитиутризм, буйрак поликистози билан кушилиб келади. Баъзал аневризмалар бир оша аъзоларида кузатилиши иш.
2. Баъзи олимлар купинча атеросклеротик аневризмалар юзага келади деб хисоблайдилар. Чунки аневризм юзага келишида артерия даворидаги дегенератив узгаришлар мухим роль уйнайди. (бу атеросклероз билан боглик)
3. Шунингдек микотик аневризмалар хам аникланган. Бунда эмбол хасил булган жойда кучсиз верулентликка эга булган микроблар аникланган.
4. Травматик аневризмалар – травма вактида мия артерияларида кан босмини кескин ошиши билан боглик. Бунда кучли зарб томир даворини шикастлайди ва кейингалик аневризма ривожланади.

ПАТОЛОГИК АНАТОМИЯСИ
А. Артериал аневризма артерия бушлигини чегараланган еки диффуз кенгайиши еки артерия деворининг буртиб чикишидир. Купчилик аневризмалар якка деворли копчани эслатиб унда буйин танаси ва туби фаркланади.
Б. Атеросклеротик аневризмалар купинча мия ичидаги йирик кон томир ички уйку ва базилляр артерияда учраб урчиксимон шаклга эга булади. Баъзан артериал аневризмалар йирик сферик шаклга эга булади.
В. Аневризма девори микроскопик курилганида мушак кавати йуклиги ва ички эластик мембрана ривожланмаганлиги, интима уйиши хисобига ва охакланиш хисобига калинлашиб девор уч каватли куринади. Аневризма девори чандикдан, бириктируви тукимадан иборат хар хил бириктирувчи тукимали пластинкадан ташкил топган. Аневризма девори туби сохаси жуда юпка булиб хаттоки дефект хам булиши мумкин. Аневризма ерилиши купинча тубида еки танасининг ен томонида булади.
Г. Аневризма булишига шароит яратиб булишда хар хил улчамдага тромблар, богдан бушликни бутунлат эгаллани тромблар аникланади.
Д. Паренхиматоз ва субарахноидал кон куйилиш билан артериал аневризма ерилганда купинча мия хак тамири спазм билан боглик булса ишемик инфаркт аникланади.

АРТЕРИАЛ АНЕВРИЗМАЛАР ЧАСТОТАСИ ВА ЛОКАЛИЗАЦИЯСИ
А. Америка ва англия нейрохирургларининг биргаликдаги текширувлари натижасига кура бош миянинг кон томир касалликларига галинган беморларни 5-10% иида турли этиологияли субарахноидал кон куйишлар учрайди. Буларни ичида ерилган аневризмалар таклинган 3-6%-ни ташхис этади. ВОЗ маълумотларига кура улимга олиб келувчи касалликлар ичида бош мия кон томир касалликлари 3-урикни эгаллайди. Бу бош мия артериал аневризмаларини янода эффектив булган даволаш ва диагностика килиш йулларини тулаб чикиш текодар мухим жонлигини билдиради.
Б. Патологоанатомик текширувларга бош мия аневризмалари барча уигонларда отаринча-куп уртога – 0,2501,7% учрайди..
В. Локализацияси. Бошнинг йирик артериялари: олдинги мия артерияси хавзасида 37%. Ички уйку артериялини супраалиноид тимида 36%, урта мия артериасида 21%, вертебробазилляр артериялар системасида 5,5% учрайди. Артериал аневризмалар энг куп учрайдиган жой булиб булиниш ва анастомоз хосил килувчи кисмлар хисобланади. Айникса улар олдинги бирланштирувчи артерия сохасида – 30%, орка бирлаштирувчи артерияни ички уйку артериясидан чикиш кисмида – 24% куп учрайди ва улар мияни урта артерияни асосий шохларга булилучи кисмида бирмунча камрок учрайди. Бир нечта аневризмаларнинг бирга учраши 20%ни ташкил этади.
Г. Клиникада аневризмалар купрок 30-60 ешларда учрайди.
Д. Аневрималарнинг локализация тури беморларнинг жинисига богликлиги хозирги пайтда аникланган. Ички уйку артерияси аневризмаси аелларда эрконларга караганда а марта купрок учрайди. Олдинга бирлаштирувчи артерияси аневризмаларининг 58%-и эртакларга тугри келади. Бундай турдаги аневризмалар барга аневризмаларнинг 41%-ини ташкил этади.

АРТЕРИАЛ АНЕВРИЗМАЛАРНИНГ КЛИНИК БЕЛГИЛАРИ
А. Артериал аневризмаларни 3-та клиник шакли ажратилади: апоплесик, паралитик (усмасимол) ва симптомсиз:
1. Апоплексик шакли тусатдан ривожланувчи яширин субарахноидал кон куйишлар билан ифодаланади.
2. Паралитик типдаги аневризмалар одатда катта улгамларгага етади яхши сифатли базал усмаларни эсланади. Лекин куп холларда йирик аневризма мияни ва калла мия нервларини сикиб куйибогир калла ичи кон куйлишларига олиб келади.
3. Симптомсиз аневризмалар куп холларда тосодифан секцияда, церебрал ангиографияда, ягир еки компьютер томографияларда аникланади.

Патогенез. Аневризмалар бош мия кон томирлари деворининг тугма яхши ривожланмаганлаги натижасида хосил булади. Ривожланиш даврида аневризма деворида дистрофик узгаришлар кузатилади. У аста-секин юпкалашиб боради, аневризма улчамлари катталашиб боради. Бу узгаришлар натижасида аневризма девори ерилиши, хает учун хавфли булган интракраниал кон куюлиши кузатилиши мумкин.
Клиник куриниши. Артериал аневризмалар клиник кечишида учта давр фаркланади: 1. Геморрагиягача булган давр. 2. Геморрагия даври. 3. Постгеморрагик давр.
1. Геморрагиягача булган даврда аневризмалар жойлашган жойига кура турлича учокли белгиларни бериши, аневризма улчамлари катталашиши билан учокли белгиларни кучайиб бориши билан намоен булади. Аксарият холларда геморрагиягача булган даврда касалликнинг хеч кандай белгиси кузатилмаслиги, факатгина вакти-вакти билан суст бош огриши безовта килиб туриши мумкин. Касалликнинг бу даврида аниклаш бирмунча кийинчиликлар тугдиради. Гигант анвризмалар клиникаси геморрагиягача булган даврда бош мия усмалари куринишида булиши мумкин.
2. Геморрагия даврида спонтан субарохноидал кон куйилиш кузатилади. Артериал аневризмаларни ерилиш курсаткичи 10000/1 ни ташкил этади.Аксарият аневризмалар бош миянинг асосида, цистерналар сохасида жойлашади ва уларнинг ерилиши натижасида субарохноидал кон куйилиши юзага келади. Агар аневризмалар мия тукимасида жойлашган булса, уларни ерилиши мия ичи гематомаларига, уларнинг мияни чукур кисмларига, мия коринчалари ичига таркалишига сабаб булиши мумкин.Артериал аневризмалардан кон куйилишнинг узига хослиги, бу жараенни такрорланишидир. Кон томирлар спазми, субарахноидал бушликда кон лахтаси хосил булишинатижасида кон томирдан кон кетиш тухтайди, бирок бир неча кун утгач кайтадан кон кетиш кузатилади. Одатда такрорий кон куйилиш касалликнинг 2-4-хафтасида кузатилади. Артериал аневризмалар ерилишидакуп кузатиладиган асоратлардан бири базилляр артериянинг тургун спазмидир. У артерия деворининг кон шаклли элементларининг парчаланиши махсулотлари билан таъсирланиши натижасида юзага келади. Тургун артериал спазм аневризма ерилгандан сунг бир неча кун утгач юзага келади ва 2-3 хафта давомида сакланиб колади. Мия кон томирлари спазми натижасида миянинг огир ишемик узгаришлари(мия инфаркти) кузатилиши мумкин. Артериал аневризмалар ерилишининг прогнози яхши эмас. Бирламчи кон куйилишдан 30% беморлар вафот этади, иккиламчи кон куйилишдан ундан хам купрок беморлар вафот этади. Умуман артериал аневризмалар ерилишидан 60%беморлар вафот этади, омон колганларнинг куплари ногирон булиб колади.
Артериал аневризмаларнинг ерилиши асосан мехнатга лаекатли ешдагиларда хеч кандай белгиларсиз тусатдан еки жисмоний ва эмоционал зурикиш натижасида юзага келиши мумкин. Бирдан кучли бош огриши, кунгил айниб кайт килиш, хушнинг йуколиши, огир холларда узок муддатли коматлз холатлар юзага келади. Текшириб курилганда мия пардаоарининг кучли таъсирланиш белгилари аникланади. Куп холларда миянинг учокли белгилари хам кузатилиши мумкин.
Бош мия нервларининг зарарланиш белгилари артериал аневризмалар ерилишига хос белгилардан хиссобланади. Аксарият холларда кузни харакатлантирувчи нерв зарарланиши кузатилади. Бу симптом ички уйку артериясининг орка девори аневризмаси, ички уйку артериясидан орка бириктирувчи артерия чикиш кисмида жойлашган аневризмага хос патогномик белги хиссобланади. Бу сохада жойлашган аневризма шундоккина кузни харакатлантирувчи нерв якинида етади. Кузни харакатлантирувчи нерв зарарланишини фронтоорбитал сохадаги кучли махаллий огрик билан бирга кечиши ички уйку артериясидан кон кетишининг таркок симптомокомплексидан хабар бериши мумкин. Ички уйку артериясининг куз артерияси ажралиш кисми ва олдинги бириктирувчи артерия ажралиш кисми аневризмалари ерилишида курув нерв ива курув нерви кесишмаси зарарланиши кузатилади. Колган бош мия нервларининг зарарланиши кам кузатилади. Массив кон куйилишда тез орада нафас ва юрак кон-томир тизими фаолиятини издан чикиши кузатилади. Ички уйку артериясининг коваксимон синусдан утиш кисмида купинча гигант аневризмалар кузатилади. Бундай холларда купинча супраорбитал сохада кучайиб борувчи огриклар, юздаги сезувчанликна пасайиши, кузни харакатлантирувчи нерв зарарланиши (III-IV-VI-жуфт бош мия нервлари кисилиш белгилари), коваксимон синусдан утувчи бош мия нервларининг зарарланиш белгилари кузатилади. Шунингдек гигант аневризмалар уйку артерияси бифуркацияси сохасида ва вертебробазилляр тизимда хам кузатилиши мумкин.
3. Постгеморрагик даврда беморлар аста-секин тузала бошлайдилар аневризмаларни жойлашган жойига караб турлича неврологик колдик белгилар кузатилиши еки хеч кандай неврологик дефицит кузатилмаслиги хам мимкин.

Диагностикаси.
Бош мия кон томирлари аневризмалари диагностикаси аневризма ерулгингача булган даврда бирмунча кийин булиб, аксарият беморларда вакти-вакти билан бош огриб туришидан бошка хеч нарса безовта килмаслиги мумкин. Бош мия кон томирлари аневризмаси диагностикасида КТ, МРТ, траскраниал допплерография, нейрофизиологик, нейроофтальмологик, отоневрологик текширишлар мухим урин тутади.
Аневризманинг ерилиш даврида диагностика нисбатан осон булиб, юкорида келтирилган клиник неврологик белгиларни борлиги, люмбал пункцияда кон борлиги аневризмалар ерилишидан далолат беради.
Аневризмалар диагностикасида якуний ташхис еки тула тукис диагностика церебрал ангиография текшириши натижасида амалга ошорилади.
А. Церебрал ангиография
1. Мия томирлари аневризмлари диагностикасида хал килувчи роль уйнайди. Аневризманинг аник жойи, шакли, ва улчами хакида маълумот беради.
2. Ангиография 2-хил усулда бажарилиши мумкин: Каротид ва вертебрал пункцион ангиографияси еки Сельденгир буйича сон еки елка артериясидан катетер юбориш оркали.
3. Аневрзма ерилишининг уткир даврида субарахноидал кон куйилишда хам ангиография килиш мумкин.
4. Ангиографияга карши курсатма буладиган холатлар касални ахволи жуда хам огир булганда, операция килишни имконияти булмаганда ва хар кандай кушимча аралашув бемор ахволини огирлаштирадиган холатларда.
Б. Компьютер томография (КТ).
1. Бунда вена ичига контраст юбориб КТ килинганда аневризма булигида контраст моддани тупланиши кузатилади.
2. Ангиоспазм натижасидаги миянинг ишемик зараланган кисмлари курилади.
3. Субарахноидал кон куйилишлар ва гемтомалар аникланади.

АРТЕРИАЛ АНЕВРИЗМАЛАР ДАВОСИ
А. Давоси купинча хирургик усулда булади.
Операциялар 2-хил булади:
а) аневризманинг узига тугридан-тугри бориб уни беркитиладиган интракраниал операциялар;
б) баллон катетер ердамидаги эндоваскуляр операциялар.
Аневризма ерилган беморларининг ярми купинча дастлабки 2 хафта ичида халок булади. Кайта кон куйилишида 4-10 марта куп холатларда улим содир булиши мумкин. Шунинг учун дастлабки хафтада беморнинг ахволи кутарса операция килиш керак. Аневризмани доим ерилиш хавфи борлиги сабабли операция килиш максадга мувофик.
Б. Операцияни яхши чикиши учун анестезиологлар билан бирга бир канча мухим муаммоларни хал килиш лозим. Булар:
а) Калла ичи босимини камайтириш ва мия хажмини кичрайтириш.
б) аневризмани ерилишини олдини олиш учун артериал кон босимни камайтириш.
в) мияни ишемияга сезгирлигини камайтириш.
1. Калла ичи босимини камайтириш диуритеклар ердамида ва люмбал ликвор дренажи ердамида бажарилади.
2. Бошкариладиган артериал гипотония вена ичига арфонад, пентамин ва нитроглицерин юбориш оркали бажарилади.
В. Артерия аневрищмаларини жойланишига караб, уларга оператив йуллар турлича булади. Олдинги бирлаштирувчи артерия аневризмаларида пешона сохаси трепанация килинади; ички уйку ва урта мия аритерияларида пешона чакка сохаси, базилляр артерия аневризмаларида мияча чодирини кесиб, энса сохаси трепанация килинади.
1. Операциясни интракраниал кисмини операцион оптика (микроскоп еки лупа) ердамида ва микрохирургия асбоблари ердамида бажарилади.
2. Операциядан максад аневризмани узини (буйинчасини) топиб ва уни кон айланишидан ажратишдан иборат бу аневризмани боглаш еки клипса куйиш билан амалга оширилади. Агар буни иложиси булмаса аневризма клей композицияси шимдирилган хирургик дока парчаси билан ураб куйилади.
Г. Куп сонли артериал аневризмаларни хирургик даволаш асосий прениципи, уларни хаммасини бир вактида беркитишдан иборат. Биринчи навбатда копсимон аневризма, кейин бошкалари беркитилади. Адекват хирургик бориш йуллари куланилганда хамма аневризмаларни беркитиш имкони булади.
Д. Хозирги вактда артериал аневризмаларни хирургик даволашда Сербиненко таклиф килган эндоваскуляр операциялар кенг кулланилади. Бу операциялар ангиографик приставкаси ва электрон оптик кайта тасвирлагичи булган рентгенологик курилмалар остида олиб борилади.
Операциянинг максади аневризма бушлигига эмбол еки баллон-катетер юборилади ва кон айланиш тизимидан ажратилади.

АРТЕРИОВЕНОЗ МАЛЬФОРМАЦИЯЛАР
Артериовеноз мальформациялар (АВМ) кон-томир системасининг тугма ривожланиш патологияси булиб, бунда артериал ва веноз циркуляцияси уртасида капилларлар булмайди, улар урнига патологик кон-томир тури булади. Артериовеноз мальформациялар эмбрион ривожланишининг 7-ва 8-хафтасида пайдо булади.

ЧАСТОТАСИ.
Охирги кузатишларга кура, Б.А.Самотокин (1967) буйича АВМ хамма калла ичи аневризмаларининг 28% ташкил килади. АВМ частотаси АКШ ахолиси уртасида 0,1% ташкил килади (S.J.Gaskill, A.E.Merlin, 1993).
АВМнинг биринчи клиник куринишлари бемор хиетининг 2 ва 3-ун йиллигида юзага килади. АВМ эркакларда аелларга караганда 2 марта куп учрайди (2:1).

ЛОКАЛИЗАЦИЯСИ
Интракраниал АВМ 90% супратнториал жойлашади. Купинча тепа ва пешона сохасида жойлашади. Купчилик холларда улар урта мия артерияси билан боглик булади. Асосан марказий эгат сохаси зарарланади.

ПАТОЛОГИК АНАТОМИЯСИ
АВМ хар хил диаметрдаги патологик кон-томирлар туридан иборат. Тузилиши буйича улар артериялардан хам, веналардан хам фарк килади. Аневризматик каптокчада капиллярлар булмайди. Каверноз АВМ мия тукимасидан чегараланган булади, рацемоз АВМда патологик кон-томирлар уртасида мия тукимаси булади.
Мия усмаларидан фарк килиб АВМларда кескин кенгайган афферент артериялар ва бир неча олиб кетувчи веналари булади.

ПАТОГЕНЕЗИ
Артериовеноз мальформациялар патогенезида мия кон айланишининг бузилиши асосий уринда туради, бунга артериовеноз шунтларда капилляр томирлар йулиги сабаб булади. Асосий кон айланиши мия тукимасини четлаб, аневризма коптокчадан утиб кетади. Аста-секин аневризма коптокчадаги кон-томирлар кенгайиб боради, бунда коптокчага кон келиши купаяди. Узок вактдан бери мавжуд булган артериовеноз мальформацияларда кон олиб келувчи коллатераллар сони ошади. Мия каттик пардаси синусларида босимни ошиши веноз кон окишини кийинлаштиради. Бу нарса мия ишемиясига сабаб булиб, аввал махаллий кейин торкалган атрофия жараенига олиб келади. Коптокча кенгайиб боради ва мия тукимасини эза бошлайди. АВМ кон томирлари дефоридаги дегенератив узгаришлар, кон-томир деворини юпкаланиб бориб, уларни ерилиб кетишга олиб келади ва мия ичи гематомалари пайдо булади. Миядаги атрофик жараенлар пайдо булишига кайта кон куйилишлар хам сабаб булади. Бу айтиб утилган омиллар АВМларни клиник синдромларини: эпилептик тутканоклар, калла ичи геморрагиялари, неврологик етишмовчиликлар ва психик бузилишларга сабаб булади.

КЛИНИКАСИ
А. АВМ биринчи марта бемор хаетининг 2- ва 3-ун йиллигида тусатдан калла ичига кон куйилиши, бош огриги, эпилептик тутканоклар ва бошка учокли белгилар куринишида пайдо булади.
Кам холларда бошда шовкин ва экзофтальм пайдо булади.
Б. АВМ мия тукимасида жойлашганлиги сабабли купинча мия ичи гематомалари, кейин субарахноидал кон куйилиши содир булади.
В. АВМдаги кон куилишлар, артериал аневризмаларга караганда елгинрок кечади.
Бу куйидаги омиллар билан боглик:
а) АВМ кон томирларидаги кон босими, артериал кон томирлариникига караганда паст булиши.
б) АВМда кон куйилиш мия тукимасига булади, артериал аневризмалар ерилганда субарахноидал бушликка кон куйилади.
в) АВМ кон томирлари ерилганда мия йирик кон томирлари спазми булмайди.
г) АВМ мия ствол кисмларидан узокрокда булади.
Г. Ерилиб кетган АВМ типик клиник кечиши куйидагича булади: соглом холатда еки даврий бош огригидан кейин тусатдан калла ичига кон куилиши мумкин. Аневризма локазилациясига караб учокли билгилар пайдо булади. Купинча гемипарез еки гемианопсия пайдо булади сезгини бузилиши, пайдо булади. Постгемаррогик даврда учокли симптомлар камайиб боради. Кейинчалик кон куйилишлар бир неча ой еки бир неча йил интервали билан пайдо булади.
Д. Эпилептик тутканоклар АВМ клиник кечишида етакчи урин тутиши мумкин. У 30-70% холатда кузатилади, асосан бемор хаетининг 3-4 ун йиллигида пайдо булади. Эпилептик тутканоклар АВМ чакка еки тепа сохасида жойлашганда пайдо булади.
Аурани хусусияти мальформация локализацияга боглик. Аура купинча сенситив хусусиятли булади, кам холларда мотор, курув, эшитув характерда булади.

ДИАГНОСТИКАСИ
А. Клиник диагностика:
Касалликни клиник диагностикасида кайталалувчи спонтан кон куйилишлар, эпилептик тутканоклар, даврий бош огриши, бошдаги шовкин мухим ахамиятга эга.
Б. Ангиография.
АВМ диагностикасида серияли церебрал ангиография асосий урин тутади. У АВМни аник локализациясини, улчамини, кон билан таъминланиш хусусиятини, сонини, кон олиб келувчи артерия диаметрини, коллатераллар холатини курсатади.
АВМда икки томолама каротид ангиография ва вертебрал ангиография килиш зарур. АВМни типик ангиографик куриниши куйидагига: бир неча кенгайган эгри-бугри артериялар коптокчага келади, коптокча хар-хил шаклили диффуз соядан иборат; баъзи жойларда кенгайган веноз томирларда контраст тупланиши туфайли соя интенсивлиги ортади, капиллярлар йуклиги сабабли артерия кони тугридан – тугри венага утиб кетади, узгармаган мия кон томирлари интенсивлиги кам булади, чунки конни куп кисми мальформациядан окиб утади.
Хирургик даволаш усулини танлашда АВМнинг ангиографик характеристикаси мухим ахамиятга эга. Шу нуктаи назардан 2-та асосий гурух мавжуд:
1. Хар хил шклли чегараланган АВМ, улчами 100 смідан кам булади.
а) Хар хил диаметрли патологик кон томирлар коптокчасидан иборат хажми 0,5дан-100 смі булади.
б) Артерия ва вена орасидаги тугридан-тугри шунтловчи АВМ.
в) Улчами 0,5гача буладиган “мироканевризмалар”.
2. Бош мияни яримшарларини катта кисмини эгаллаган тармокланган АВМ (улчами 100 дан 500 смі). Купинча АВМ нормал артериялар ва веналар билан кон билан таъминланади. Купинча АВМ ички уйку артериясидан кон билан таъминланади, кам колларда 5 вертебро-базилляр системадан кон олади. АВМдан кон окиб кетиши нормал вена кон томирлари ва патологик узгарган кон томирлардан иборат. Купинча бу веналар юза жайлашган булади. Бу веналар галати жойлашган ва конни олиб кетиш хам галати булади. Ангиографияда артериал фазада бу веналар кон билан тулади, веноз фазада кон булмайди.

ХИРУРГИК ДАВОЛАШ
Факат хирургик йул билан даволашда яхши натижага эришиш мумкин деб хисобланади. Хирургик даволашни асосий вазифаси аневризмани ерилиб кетиши ва калла ичига кон кетишини олдини олиш, хамда артериовеноз шунтнинг аспирацион таъсири натижасида бузилган миядаги кон айланишини меъерлаштиришдан иборат.
АВМларни замонавий жаррохлик усуллари билан даволашда куйидаги даволаш усуллари кулланилади.
1. Интракраниал: тотал олиб ташлаш, субтотал олиб ташлаш, афферент артерияларни клипслаш, очик эмболизация килиш.
2. Экстакраниал: эндоваскуляр операциялар (баллонли катетер техникасини куллаб аневризма бушлигига тез котувчи елим композицияли эмболизация килиш, эндоваскуляр эмболизация).
3. Комбинациялашган: эмболизация ва тотал олиб ташлаш, эмболизация афферент артерияни клипслаш билан бирга.
АВМда оператив амалиетни бажариш учун курсатма ва карши курсатмани аниклашга таъсир курсатувчи факторлар:
а) Беморнинг еши ва умумий ахволи
б) Касалликни клиник кечиши ва окибати
в) АВМ улчами
г) Уни жойлашиш урни
д) Кон билан таъминланиши ва дренажланиши
е) Миядаги кон айланиш холати ва компенсатор механизмлар
АВМда операцияга карши курсатмани белгилашга таъсир этувчи клиник белгиларга куйидагилар киради: калла ичи кон куйилишлари, эпилепсия, нерв системасини зарарланишлари ва клиник бузилишлар. Пустлок ости тугунлари ва мия устуни, урта чизикдаги ва орка калла чукукрчасидаги баъзи бир аневризмалар, бош миянинг бир неча булагидаги АВМлар радикал даволашга мутлок ва нисбий карши курсатмалар хиссобланади.

КАРОТИД-КАВЕРНОЗ ТАШЛАМА (СОУСТЬЕ) (ККС)
Каротид-каверноз соустье бу: ички уйку артериясининг каверноз синус ичида ерилиши ва бунинг натижасида артериал конни каверноз синусга куйилишидир. Бунинг натижасида каверноз синус ва орбита веналарида хаддан зиед димланиш кузатилади. Уйку артериясининг каверноз синус ичида ерилиши асосан травма натижасида, баъзан эса спонтан атеросклерозларда, мазкур сохада жойлашган аневризмалар ерилиши натижасида хам юзага келиши мумкин. ККС хосил булишида бир вактнинг узида уйку артерияси девори ва каверноз синус девори бутунлиги хам бузилиб улар орасида ташлама хосил булади.
Клиникасида: каверноз синус ва куз веналари димланиши натижасида пульсацияланувчи экзофтальм, пешона, ковоклар, куз олмаси веналарини кенгайиши ва шиш кузатилади.
Аускултацияда орбита устида юрак уриши Билан синхрон тарзда шовкин эшитилади ва буйиндан умумий уйку артериясини босилганда шовкин йуколади.
Аксарият холларда 3-4-6 жуфт бош мия нервлари зарарланиши (юкори куз ериги синдроми) кузатилади. Куз олмасида ковокларни тулик беркилмаслиги натижасида яраланиш кузатилади.
Одатда куз олмасидаги пульсация яккол сезиларли булиб, пальпация килиб хам аникласа хам булади, бемор хам куз олмасидаги пулсацияни сезиб туради.
Куз олмасидаги дагал кон айланишининг бузилиши курликка олиб келади. Огир холатлар улимга олиб келувчи назал кон кетиш кузатилиши мумкин.
Диагностика: Ташхис клиник ва ангиографик текшириш хулосаси натижасида куйилади.
Давоси:
Хирургик – уйку артерияси ва каверноз синус орасидаги ташламани бартараф этишга асосланган. Бунинг учун бир неча оддий ва мураккаб усуллар мавжуд
1. Буйинда умумий ва ички уйку артериясини боглаш. Куп холларда бундай даволаш усули улимга сабаб булиши мумкин.
2. Кала суяги ичида каверноз синусдан чикиш кисмида уйку артериясини клипслаш. Бирок уйку артериясини каверноз синусдан юкорида ва пастда клипслаш касалликни бартараф килмаслиги мумкин, чунки куз артерияси оркали ретроград кон окиши кузатилиши мумкин.
3. Артериал кон томир оркали мушак эмболини куллаш илк бор 1931 йилда Брукс томонидан таклиф килинган булиб, бунинг учун уйку артериясига мушак толалари юборилади ва у кон окими билан бориб зарарланган томир деворини беркитади. Бу операция натижалари турлича чунки киритилган мушак толаси мия контомирлари тромбозига хам сабаб булиши мумкин.
4. Сербиненко усулида баллон катетер ердамида ташламани бартараф этиш. Бу усул деярли асоратсиз булиб, натижаси яккол намоен булади. Айрим холларда баллон катетер урнидан силжиб кетиши мумкин ва кайта ташламани бартараф этиш керак булади.
 
SoginchДата: Понедельник, 17.06.2013, 23:09 | Сообщение # 3
Группа: Qadrli mehmon





varikoz haqidayam biron tema qoyvoring oqib tawlayliiiikkk)))
 
Giyos/FORUM » DARSLARIM » Neyroxirurgiya » MNS qon tomir kasalliklari
  • Страница 1 из 1
  • 1
Поиск:
Flag Counter