Воскресенье, 05.05.2024, 14:48
Hush kelibsiz Mehmon | RSS

Gidrosefaliya - Giyos/FORUM

[ Yangi izohlar · Qatnashchilar · Forum qoidasi · Izlash · RSS ]
  • Страница 1 из 1
  • 1
Giyos/FORUM » DARSLARIM » Neyroxirurgiya » Gidrosefaliya
Gidrosefaliya
GiyosДата: Среда, 26.09.2012, 00:15 | Сообщение # 1
Полковник
Группа: Administrator
Сообщений: 2492
Репутация: 45
Статус: Offline
Гидроцефалия (юнонча hydros — суюклик, kephale — бош) — бош мия коринчалари, цистерналар ва субарахноидал бушлигида ортикча цереброспинал суюкликнинг йигилиб колишидир. Гидроцефалиянинг сабаблари булиб ликвор ишлаб чикаришнинг хаддан ташка-ри ошиши, ликвор сурилишининг ва циркуляциясининг бузилиши хисобланади.
Цереброспинал суюкликнинг марказий нерв системаси патологияларидаги ахамияти 1891 йилдан, Квинке люмбал пункцияни амалиетга тадбик этгандан сунг намоен була бош-лади.
Маълумки, кала суяги ичи хажми ката ешдаги кишиларда 1700 мл булиб, ундан мия туки-маси хажми 1400 млни, ЦСС-52 дан 160 млгача, кон-150 млни ташкил этади.
Ката ешдаги кишиларда бош мия енбош коринчаси олд шохи эни 1 смга тенг ва еш утиши билан 1,6 смгача кенгайиши мумкин (60 ешларда). 3-коринча эни эса 3 смдан 6 смгача були-ши мумкин.
Аникланишича бир соат давомида 21-22 мл ЦСС ишлаб чикилади ва бир суткада 500 млгача суюклик ишлаб чикилиши мумкин. Бир сутка давомида 4-5 марта янгиланиб туради.
Гидроцефалияни марказий нерв системасини хажмини ошишига олиб келувчи ЦСС хосил булишидаги гидродинамик бузилиш деб талкин килиш мумкин. Гидроцефалия кенг таркалган неврологик синдром булиб, купрок болаларда хаетнинг биринчи йилида куплаб кузатилади. Статистика маълумотларига кура гидроцефалия хар 1000 та тугилган чакалоклардан 4-6 тасида кузатилади, шунингдек хар 1000 та кукрак ешидаги чакалокларнинг хаетининг биринчи йилида 8-10 тасида кузатилиши мумкин. Проф. Орлов Ю.А маълумотига кура хар йили бутун дуне буйича (СНГ ва хитойдан ташкари) 200 мингдан ортикрок ликвор шунтловчи операциялар бажарилади.
Цереброспинал суюклик хосил булиши физиологияси, патофизиологияси ва патанатомия-си устида тухталиб утирмаймиз.
Бош ва орка миянинг ликвор бушликларида нисбатан доимий микдорда (120-150 мл.) цереброспинал суюклик циркуляция килиб юради. Цереброспинал суюклик бош мия корин-чаларидаги кон-томир чигалларида ишлаб чикарилади ва миянинг конвеситал юзасидаги арахноидал ворсинкалар ва пахион грануляцияларда сурилади. Паталогик шароитда, ликвор ишлаб чикарилиши ва резорбцияси орасида номувофиклик пайдо булганида, хамда ликвор циркуляцияси бузилганда, цереброспинал суюкликнинг микдори кераклигидан бир неча бор ошиб кетади, натижада гидроцефалия ривожланади.
Гидроцефалия келиб чикиш сабабларига караб бир очик ва ёпик турларга булинади.
Ёпик (окклюзион) гидроцефалияда мия коринчаларидан ликвор окиб чикишига тус-кинлик киладиган фактор сабабчи булади. Окклюзия ликвор йулидаги коринчалараро те-шикча (Монро тешикчаси), мия сув йули, Мажанди ва Люшка тешикчалар ёки туртинчи ко-ринча сохасида ривожланиши мумкин.
Асосан бош мия усмалари, кисталар, тугма нуксонлар ва яллигланиш асоратлари окк-люзиянинг келиб чикиш сабаби булиши мумкин.
Ликвор циркуляциясининг бузилиши натижасида бош мия коринчаларининг хаммаси ёки баъзилари (окклюзиянинг сохасига караб) патологик равишда кенгаяди. Коринчалар кенгайиши натижасида мия тукимасининг конвекситал ва базал юзалари сикилади ва атрофияга учрайди. Мия коринчалари хажмининг катталашуви мия устунининг тенториал ёки энса тешикларида тикилишига ва дислокациясига олиб келади.
Гидроцефалиянинг келиб чикишида ликвор резорбциясининг бузилиши сабабчи бул-ганда, очик (арезорбтив) гидроцефалия ривожланади. Бунда бош мия вентрикуляр система ва ликвор цистерналари, баъзи холларда эса субарахноидал эгатларнинг кенгайиши кузатилади.
Ликвор резорбциясининг бузилиши сабаблари хар хил: яллигланиш ва аневризмалар ёрилиши ёки травма натижасида субарахноидал кон куйилишлар асоратлари. Бош мия юза-сида ёпишкок рахноидитнинг ривожланиши натижасида ликвор резорбциясининг кескин камайиши келиб чикади ва субарахноидал бушлик йуколади. Арезорбтив гидроцефалия тах-минан 80% холатларда учрайди.
Гидроцефалия куп холларда болаларда учрайди ва тугма характерга эга булиши мум-кин.
Тугма гидроцефалия аксарият холларда нерв системасининг нуксоларининг асоратла-ри сифатида ривожланади ва бош ёки орка мия чурралари, Арноль-Киари мальформаияси, Денди-Уокер синдроми билан биргаликда кечади.
Тугма гидроцефалия хомиладорлик пайтида хомиланинг яллигланиш касалликларига учраши, мия коринчаларига кон куйилиши ёки тугилиш жараёнидаги жарохатлар натижаси-да хам ривожланиши мумкин.
Болалик давридаги гидроцефалиянинг узига хос хусусияти калла улчамларининг кат-талашиб кетишидир, бунга сабаб чокларнинг бу пайтда тулик битмаслиги булиб хисоблана-ди.
К л и н и к к е ч и ш и. Клиник белгилар келиб чикишининг асосий сабаби булиб калла ичи гипертензияси, окклюзион гидроефалияларда эса дислокация ва мия устунининг сикилиши хизмат килади.
Гидроцефалиянинг клиник кечиши катталар ва болаларда фарк килади. Чакалокларда калла суякларининг юмшоклиги ва чоларнинг битмаслиги сабабли гидроцефалиянинг ри-вожланиши натижасида бош улчамларининг катталашуви кузатилади. шунинг учун хам бош


ичи гипертензияси симптомлари яширин кечади. Бунда калла суягининг мия кисми-ниг юз кисмига нисбатан катталашиб кетиши характерлидир. Чакалок кузлари пастга кара-ган булиб, склеранинг юкори кисми куриниб туради (ботаётган куёш симптоми). Бош лик-килдоклари таранглашади, тери ости веналари буртиб чикади ва тери кукимтир тусга кира-ди. Бола кунгли айниб кусади ва холсизланади.
Калла суяги ривожланиши тугаган усмирлар ва катта ёшдаги кишиларда гидроцефа-лия бош ичи босимининг кескин ошиши симптомлари билан намоён булади. Бундай сим-птомларга бощ огриши, кусиш, кришнинг пасайиши, куз тубида димланиши хосдир.
Нормотензив гидроцефалия узига хос хусусиятларга эга. Бу гидроцефалия турида бош ичи гипертензия холати кузатилмайди. Ликвор босими нормал курсаткичлар чегарасида булади. Факатгина махсус текшириш усуллари (компьютер ёки магнит-резонанс томографияси) кулланилганда мия коринчаларининг кескин кенгайишини аниклаш мумкин.
Нормотензив гидроцефалиянинг клиник кечишини Хаким-Адамс триадаси симптом-лари ёрдамида аниклаб олиш мумкин:
* оёкларда сустликнинг кескин ривожланиб бориши ва юришнинг бузилиши;
* прогрессияловчи деменция, хотиранинг бузилиши, психик реак циялар-нинг секинлашуви, брадикинезия;
* сийдикни ушлай олмаслик.

Д и а г н о с т и к а . Гидроцефалия диагностикаси болаларда юкорида айтиб утилган бош улчамлари ва шаклининг узгариши, хамда гипертензион симптомларга асосланади. Гидроцефалия турини ва ривожланиш даражасини аниклашда асосий уринни компьютер томография ва магнит резонанс томография эгаллайди. Окклюзион гидроцефалияда бу текшириш методлари окллюзия сабаби ва локализациясини аниклаб беради (вентрикуляр система усмалари, сув йули стенози, арахноидал кисталар ва х.к.).
Хомиладорлик ва чакалоклик даврида гидроцефалияни аниклашнинг мухим усули булиб ультратовуш сканлаш булиб хисобланади.
Охирги пайтда махсус текшириш усулларига катта эътибор берилияпти. Бу усулларга “ликвор резорбцияси каршилигини” аниклаш мисол була олади. Бу методларнинг натижала-ри гидроцефалияни даволашнинг адекват усулини танлашда ёрдам беради.
Д а в о л а ш . Баъзи холларда гидроцефалия маълум бир даражага етганда, ривожла-нишдан тухтайди ва жараён стабиллашади. Бундай холларда хеч кандай махсус даво чорала-ри утказилиши талаб этилмайди, факатгина беморлар кузатув остида булишлари шарт. Бе-морлар ахволининг вактинчалик ликвороциркуляция бузилиши гатижасида ёмонлашганда, дегидратацион терапия (фуросемид) ва ликвор ишлаб чикаришни камайтирувчи дори воси-талари (диакарб) буюрилади. Даволаниш пайтида калий препаратларини хам кабул килиш



























максадга мувофик. Консерватив даволаниш гидроцефалиянинг бошлангич боскичла-рида, гипертензион синдромнинг енгил ва уртача даражаларида яхши натижа беради.
Гидроцефалия кескин ва тухтовсиз ривожланганиши даволашнинг жаррохлик усули-га курсатма булиб хисобланади. Операциянинг характери гидроцефалия ривожланиш дара-жаси ва турига боглик.
Окклюзион гидроцефалияда радикал даволаниш методи булиб окклюзияга сабабчи булган жараённи бартараф килиш хисобланади. Бундай жараёнларга авваламбор, ликворнинг коринчалардан окишини бузилишига олиб келадиган бош мия патологик хосилалари (усмалар, кисталар, кон-томир мальформациялари) мисол булади.


Бош мия яхши сифатли усмаларини (краниофариегиома, учинчи коринча коллоид кисталари, эпендимомалар, хориоид папилломалар) радикал олиб ташлаш, ликвор циркуля-циясининг нормалланишига ва гидроцефалиянинг регрессига олиб келади. Бу категорияга яна ликвор йулини тусилишига олиб келадиган мияча ва туртинчи коринча турли хил усма-лари хам киради.
Бош мияда инфильтратив тарзда усадиган усмаларни олиб ташлаш, гидроцефалияни вактинчалик бартараф этишга олиб келади.
Гидроцефалия кескин ривожланиб дислокация ва тикилиш симптомлари пайдо бул-ганда, шошилинч равишда коринчаларни ташки дренажлаш муолажаси бажарилиши шарт. Бундай холларда унг ён коринчанинг олдинги шохи пункция килиниб, махсус катетер кири-тилади ва бу катетер ташки дренаж системасига (ёпик стерил резервуар) уланади. Бу резервуар бемор бошидан 15-20 см баландрокда фиксацияланади.
Окклюзион гидроцефалияларни келтириб чикарувчи жараённи тугридан-тугри бартараф этиб булмайдиган холларда, ликвор циркуляциясининг айланиб утадиган йулларини яратиш операциялари бажарилади.
Бундай операциялардан бири учинчи коринча ва асосий цистерна орасида ликвор йу-лини яратиш, яъни учинчи коринча олдинги ва орка деворини тешишдир (Стуккей-Скарф операцияси). Бу операция биринчи навбатда Сильвий сув йулининг окклюзиясида куллани-лади. Операция вентрикулоскоп ёрдамида бажарилади. Венрикулоскоп унг ён коринча ол-динги шохи ва Монро тешиги оркали учинчи коринчага кирилади. Учинчи коринча тубининг энг майинлашган жойи тешилади, натижада учинчи коринча ва интерпединкуляр цистерна орасида ликвор алокаси яратилади.
Охирги пайтда бу максадда эндоскопик операцияларнинг кулланилиши операция пайтида бош мия жарохатланишини кескин камайтиради ва булиши мумкин булган мураккаб асоратларни олдини олади.
Торкильдсен буйича вентрикулоцистерностомия куллаш натижасида ён коринчалар ва энса катта цистернаси орасида ликвор циркуляциясини урнатишга эришилади. Бу операция учинчи коринча, туртинчи коринча ёки сув йули окклюзияларида кулланилади. Операция куйидагилардан иборат: буйин-энса сохаси урта чизик буйича кесилади ва энса суяги энса катта тешиги олдида резекцион трепанацияланади, атлантнинг орка равоги киркилади; ён коринча орка шохи пункция килиниб, дренажнинг бир учи киритилади, иккинчи учи эса тери остидан утказилиб катта энса цистернасига уланади; операцион жарохат каватма-кават тикилади.
Гидроцефалиянинг баъзи турларида бажариладиган операциялар натижасида ликвор коринчалардан марказий нерв системасидан ташкарига олиб чикилади. Бундай операциялар-да ликвор коринчалардан корин бушлигига, плевра бушлигига, кон томирга, сийдик йулига, ут пуфагига ёки лимфа йулига олиб чикилади.
Хозирги кунда бундай операцияларнинг энг куп кулланиладиган турларига вентрикулоперитонеостомия, люмбоперитонеостомия ва вентрикулоатриостомия киради.
Бундай операцияларни бажариш учун махсус дренаж системалар кулланилади. Бу системалар таркибида клапан механизми булиб, ликворнинг факат бир томонга харакат килишини ва коннинг дренаж системасига окиб кирмаслигини таъминлайди.
Ликворнинг адекват дренажлаш максадида клапанлар уч хил босимга мулжаллаб чи-карилаган: паст босимли клапанлар (40-70 мм. сув. уст.); урта босимли клапанлар (80-120 мм. сув. уст.); юкори босимли клапанлар (130-150 мм. сув. уст.);


Торкильдсен буйича вентрикулоцистерностомия

Бундан ташкари босими автоматик тарзда узгартириладиган электромагнит калпанли дренажлар мавжуд.
Вентрикулоперитонеостомия хозирги кунда гидроцефалияни оператив даволашнинг


энг куп таркалган усули булиб хисобланади. Бу операция бир неча боскичдан иборат.
* Эпигастрал сохадан ёки корин тугри мускулининг ташки чегарасидан катта булмаган кесим оркали корин бушлиги очилади ва унга махсус катетер киритилади.

Вентрикулоперитонеостомия

* Ён коринча орка шохи пункция килинади ва дренажнинг вентрикуляр учи ки-ритилади.
* Дренажнинг корин ва вентрикуляр кисмлари олдиндан тайёрланган тери ости туннели оркали утказилиб бир-бирига уланади.
Люмбоперитонеал дренажлаш очик гидроцефалияларда, ликворнинг орка мия суб-арахноидал бушлигига окиб келишига тусик булмаган холларда кулланилади. Бу операцияда дренаж системасининг бир учи корин бушлигига, иккинчи учи эса орка мия бел сохаси субарахноидал бушлигига киритилади. Катетер субарахноидал бушликка учинчи бел умуркасини гемиляминэктомия килиниб киритилади. Корин бушлигига эса катетер тери остидан кориннинг чап олд-ён юзасига олиб келиб уланади.
Бу икки операциянинг эффективлиги ликворнинг катта микдорда корин бушлигида сальник оркали сурилишига боглик.
Вентрикулоатриостомияда ликвор мия коринчалардан юрак булмачасига утказилади.

Дренаж системаларни куллашга карши курсатма яллигланиш жараёни, ликворда ок-сил микдорининг купайиши, гидроцефалиянинг охирги боскичларидир.
Айтиб утиш жоизки болаларнинг усиши туфайли хаёт давомида бир неча бор алмаш-тиришга тугри келади.
 
Giyos/FORUM » DARSLARIM » Neyroxirurgiya » Gidrosefaliya
  • Страница 1 из 1
  • 1
Поиск:
Flag Counter